Vertrouwen in politiek nauwelijks toegenomen na verkiezingsuitslag

Uit representatief onderzoek onder het Hart van Nederland-panel onder 2.270 panelleden, donderdag uitgevoerd na het tellen van ongeveer 98 procent van de stemmen, blijkt dat het vertrouwen in de politiek nauwelijks is veranderd ten opzichte van twee jaar geleden. Toen zei 60 procent vertrouwen te hebben in het goed functioneren de democratie; nu is dat 62 procent. Wel is het iets beter dan begin vorige maand, toen 50 procent aangaf vertrouwen te hebben.

Nu bijna alle stemmen zijn geteld blijft het ongemeen spannend. D66 en PVV lijken beiden op 26 zetels uitkomen, al staat D66 landelijk zo'n 15.000 stemmen voor en mag zich dus mogelijk toch de grootste noemen. De uitslag zorgt echter voor een verdeeld beeld onder hoe Nederlanders naar de politiek kijken.

Een op de vijf panelleden (21%) zegt na deze verkiezingen juist méér vertrouwen te hebben gekregen in de politiek. Dat zijn vooral kiezers van D66 (54% kreeg meer vertrouwen) en CDA (35%). Maar evenveel mensen (21%) zijn juist negatiever geworden, vooral onder de mensen die PVV, FVD, SGP en BBB stemden. De meerderheid van de Nederlanders zegt dat hun vertrouwen niet is veranderd na deze verkiezingen.

Nederlanders blijven kiezen voor centrumrechts

De voorkeurscoalitie onder de ondervraagden blijft, net als in het onderzoek van woensdagavond, duidelijk centrumrechts. We legden het panel opnieuw de verschillende coalities voor die realistisch gezien mogelijk zijn, en vroegen hen per coalitie aan te geven of zij deze wel of niet acceptabel vonden. Een kleine meerderheid (51%) geeft daarbij aan een kabinet van D66, VVD, CDA en JA21 te accepteren. Toch ligt de voorkeur van D66-kiezers anders: 80 procent wil samenwerking met GroenLinks-PvdA, tegenover 57 procent die de centrumrechtse variant acceptabel noemt.

Onder VVD-stemmers ligt dat andersom: 93 procent steunt de rechtse optie met JA21, terwijl slechts 16 procent iets ziet in een samenwerking met GroenLinks-PvdA. Ook CDA-kiezers (74 procent) en JA21-stemmers (88 procent) leunen duidelijk richting het centrumrechtse kamp.

Verwachting: formatie kan lang gaan duren

Of dat kabinet er snel komt, is maar de vraag. Ter vergelijking: de snelste formatie van de afgelopen vijftien jaar was die van Rutte II in 2012 (53 dagen), terwijl Rutte IV het record vestigde met 299 dagen onderhandelen. Ook het kabinet-Schoof kostte maanden aan overleg, vooral door meningsverschillen over de positie van Wilders als premier en de kritiek vanuit onder meer NSC over de rechtsstatelijkheid van enkele van de voorstellen van de PVV. Veel Nederlanders lijken er daarom weinig vertrouwen in te hebben dat het deze keer wél vlot zal gaan.

42 procent van de panelleden denkt dat de formatie redelijk snel zal verlopen, en er binnen 150 dagen een nieuw kabinet op het bordes staat. 47 procent denkt echter dat het ditmaal opnieuw lang of heel lang kan gaan duren.