Na exitpoll willen Nederlanders centrumrechts kabinet, D66'ers liever met GL-PvdA

De exitpolls hebben Nederland flink verrast: bijna drie op de vier mensen (73 procent) zeggen niet te hebben zien aankomen wat er uit de stembus kwam. Toch overheerst optimisme: 45 procent reageert positief, tegenover een derde die teleurgesteld is. Maar welke coalitie zien Nederlanders nu het liefst?

Direct na de exitpoll voerde Hart van Nederland een representatieve flitspeiling uit onder 2.059 leden van het panel. Daaruit komt een duidelijke richting naar voren: van de meest realistische coalitie-opties zegt een meerderheid (55%) van de Nederlanders een centrumrechts kabinet met D66, VVD, CDA en JA21 acceptabel te vinden. Daarmee krijgt deze variant de meeste steun onder de verschillende mogelijke combinaties. Volgens de exitpoll zou dit kabinet 78 zetels krijgen.

Na de centrumrechtse variant krijgt de optie om met GroenLinks-PvdA in plaats van JA21 samen te gaan steun van een minderheid van 40 procent. En ondanks het uitsluiten van de PVV door verschillende partijen krijgt de rechtse optie PVV, VVD, CDA en JA21 ook nog 38 procent steun. Hoewel stemmers van PVV (89% acceptabel) en JA21 (80% acceptabel) deze rechtse optie nog wel zien zitten, zijn VVD-stemmers al meer verdeeld (52% acceptabel), en zijn CDA-stemmers ronduit tegen (12% noemt deze optie acceptabel).

Centrumrechts favoriet, maar D66-kiezers verdeeld

Waar het land dus vooral naar het midden-rechts kijkt, ligt dat bij D66-stemmers zelf anders. Driekwart (75%) steunt een samenwerking met GroenLinks-PvdA, VVD en CDA, samen goed voor 89 zetels in de exitpolls. Toch zegt een meerderheid van 58 procent van de D66-kiezers ook akkoord te kunnen gaan met een coalitie met JA21 in plaats van GroenLinks-PvdA.

De achterban van de andere partijen zijn veel uitgesprokener: stemmers van VVD (95%), JA21 (92%) en CDA (91%) noemen de centrumrechtse variant acceptabel. De optie met GL-PvdA is voor stemmers van VVD (11% acceptabel) en CDA (49% acceptabel) veel minder gewenst.

Waarom mensen kozen zoals ze kozen

Ook werd onderzocht waarom mensen bepaalde partijen stemden. Bij de PVV-achterban voerde het asielthema de boventoon. Voor 45 procent van de PVV-stemmers was dit het doorslaggevende thema. CDA-kiezers stemden vooral voor meer stabiliteit en normen en waarden, terwijl D66- en VVD-stemmers juist relatief vaak strategisch stemden om te voorkomen dat een andere partij de grootste zou worden.