Hoe nu verder in de Tweede Kamer? Nationaal kabinet of verder met rompkabinet VVD/BBB?

In de Tweede Kamer wordt woensdag gesproken over de politieke situatie die is ontstaan na het vertrek van de NSC-bewindslieden. Partijen hebben zo hun eigen kijk op wat er nu moet gebeuren. Zo zien sommige partijen wel iets in een zogenaamd 'nationaal kabinet', dat gevuld moet worden met oud-premiers en oud-ministers. Andere partijen willen het uitgeklede minderheidskabinet van VVD en BBB aanvullen, zodat er weer een volwaardige kabinetsploeg is. Voor die steun willen ze echter wel iets terug.

Zo liet Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) weten dat zijn steun afhangt van het buitenlandbeleid. Hij wil dat Nederland meer druk zet op Israël. Hij noemde de aanval op een ziekenhuis in Gaza, waarbij zeker twintig doden vielen, en zei: "Nederland is verdragsrechtelijk verplicht hiertegen op te treden." Tegelijkertijd sprak hij zijn woede en bezorgdheid uit over de "puinhoop" die de coalitie volgens hem heeft achtergelaten.

Eerder in het debat was er nog een clash tussen Wilders en Jetten nadat de PVV-leider in een pleidooi mensen met een niet-westerse achtergrond in verband bracht met seksueel geweld. Bekijk de beelden hieronder:

2:11

Dood Lisa centraal in debat Jetten Wilders: clash over migratie en vrouwenrechten

Geert Wilders (PVV) richtte zich juist op asiel. Hij wil dat het rompkabinet alleen kan rekenen op zijn steun als er strenge maatregelen komen, zoals harde grenscontroles, het stopzetten van gezinshereniging en geen nieuwe opvanglocaties. Later nuanceerde hij zijn woorden: "Wij gaan daar op een volwassen manier mee om."

DENK-leider Stephan van Baarle ging een stap verder en diende een motie van wantrouwen in tegen het hele kabinet. Volgens hem kan Nederland niet doorgaan met steun aan Israël: "Als je als Nederlands lid van de regering volstrekt niets doet om genocide te stoppen, dan moet je weg." Toch lijken andere partijen weinig trek te hebben in zo’n stap. Mirjam Bikker (ChristenUnie) waarschuwde voor "een ongelooflijke modderpoel" als de motie zou slagen.

Vakministers tot de verkiezingen

Rob Jetten (D66) wil juist dat het kabinet zich beperkt tot het noodzakelijke, zoals het voorbereiden van verkiezingen en internationale vertegenwoordiging. Eerder gaf hij al aan voorstander te zijn van een noodkabinet. Woensdag hoopt hij voldoende steun te vinden om na het debat een verkenner aan te stellen voor een 'kabinet van nationale eenheid'.

CDA’er Henri Bontenbal noemde dat idee een "utopie". "De meerderheden in de Kamer blijven zoals ze zijn. We gaan tegen gekke situaties aanlopen in dit huis." Hij opperde dat de Kamer opnieuw moet bekijken welke onderwerpen controversieel zijn, om te voorkomen dat BBB en VVD hun gang gaan. Ook ligt er volgens hem een grote rol voor demissionair premier Dick Schoof in de komende weken. "Hij moet leiding en sturing geven aan de ministersploeg, die in de Kamer nog maar kan rekenen op 32 zetels."

NSC-Kamerlid Nicolien van Vroonhoven pleitte juist voor het benoemen van vakministers, ongeacht hun partijachtergrond. Haar partij wil dat er alsnog stappen worden gezet voor toeslagenouders, de arbeidsmarkt en mensen in de WIA. Volgens haar is Nederland niet onbestuurbaar geworden: "Het kabinet was al in blessuretijd en moest al op zoek naar meerderheden."

Rompkabinet

Caroline van der Plas (BBB) weigerde zich uit te laten over Gaza en hield de aandacht bij het kabinet. Volgens haar moeten de vrijgevallen posten van NSC worden ingevuld en kan het rompkabinet "gewoon aan het werk". Ze zegt bereid te zijn constructief samen te werken: "Problemen moeten worden opgelost."

De VVD hoopt dat zij samen met BBB kunnen doorregeren tot er na de verkiezingen een nieuw kabinet is. "Er zijn nog genoeg problemen waar wij ons hard voor willen maken," zegt Dilan Yeşilgöz. Als voorbeelden noemde ze veiligheid, de aanpak en preventie van femicide en de oorlog in Oekraïne. "Ik ben ervan overtuigd dat wij samen met BBB dit kunnen aanpakken. Mensen die de vrijgekomen posten in het kabinet kunnen opvullen, worden "as we speak" gebeld."

De partijen hebben nog niet bekendgemaakt hoe ze de posten precies willen verdelen. Schoof heeft al wel laten weten dat hij in ieder geval een vervanger wil vinden voor de vijf opgestapte NSC-ministers en een deel van de vier staatssecretarissen.

Hart van Nederland/ANP