VVD-stemmers minder bereid tot concessies voor kabinetsdeelname

Kiezers van verschillende partijen denken heel anders over hoe hun partij zich dinsdag aan de formatietafel moet opstellen. Uit een peiling van het Hart van Nederland-panel blijkt dat vooral D66-, CDA- en GL-PvdA-stemmers bereid zijn om water bij de wijn te doen om te kunnen regeren, maar kiezers ter rechterzijde daar duidelijk minder voor voelen.

D66-stemmers zijn het meest bereid tot compromis; 92 procent is daarmee akkoord als hun partij daardoor een kabinet kan gaan vormen. De partij won het grootste aantal zetels ten opzichte van de vorige verkiezingen en lijkt volgens het ANP net groter te zijn geworden dan de PVV. Ook bij de achterbannen van CDA (81 procent) en GL-PvdA (80 procent) is de bereidwilligheid om tot een compromis te komen hoog.

Minder compromisbereidheid op rechts

Aan de rechterkant van de politiek vinden stemmers dat hun partijleiders veel standvastiger moeten zijn. Na iets minder dan een jaar geregeerd te hebben vinden PVV-stemmers in meerderheid dat hun partij nu standvastig moet blijven, ook als ze daarmee langs de zijlijn komen te staan.

Slechts 39 procent vindt dat partijleider Wilders wat mag toegeven om tot een nieuwe kabinetsdeelname te komen, 55 procent zou het daarmee oneens zijn. Van de grootste partijen zijn alleen FvD-stemmers kritischer: slechts 21 wil zo graag meeregeren dat ze daarmee ook bereid zijn tot compromissen.

De achterbannen van de twee rechtse partijen die op dit moment het meeste kans lijken te maken om te regeren zijn iets gematigder in hun opstelling, maar vinden ook niet dat hun partij koste wat het kost moet meeregeren. 62 procent van de JA21-stemmers en 60 procent van de VVD-stemmers vinden dat hun partij wat mag toegeven, waarmee ze kritischer zijn dan de achterbannen van D66 en CDA, de meest logische samenwerkingspartners.

Die houding sluit aan bij de lijn die de VVD voorafgaand aan de verkiezingen al trok. Partijleider Dilan Yeşilgöz gaf toen aan geen kabinet te willen met PVV of GroenLinks-PvdA, maar te mikken op een centrumrechtse samenwerking met D66, CDA en JA21. D66-leider Jetten richtte zich afgelopen week al tot de VVD-leider om haar in beweging te laten komen. "Laat deze uitslag nou even op je inwerken", zei hij. "En kijk vanaf dinsdag met de verkenner hoe we snel aan de slag gaan."

Snelheid formatie

Nederlanders zijn intussen in twee kampen verdeeld over de aanpak van de komende formatie. 49 procent geeft de voorkeur aan een snelle formatie waarin partijen nog niet alles tot in de puntjes uitwerken. 48 procent wil liever dat de onderhandelaars eerst duidelijke afspraken maken voor een dichtgetimmerd regeerakkoord, zelfs als dat betekent dat de gesprekken langer duren.