Extreem neerslagtekort: nog nooit was 21 mei zó droog

Woensdagmiddag is het, net als veel dagen deze lente, vrij zonnig, droog en warm. Er verdampt op een dag als deze 5 millimeter vocht, en daarmee komt het landelijk neerslagtekort deze namiddag op 129 mm uit. Sinds het begin van de metingen in 1901 was het volgens Hart van Nederland-weerman Jordi Huirne op deze datum nooit zo droog. Het oude record was 128 mm in 2020.

Het neerslagtekort wordt bepaald door de hoeveelheid vocht die verdampt minus de hoeveelheid neerslag die valt. Als er meer vocht verdampt dan er aan neerslag valt, is er sprake van een neerslagtekort. Valt er juist meer neerslag, dan hebben we een overschot.

In de wintermaanden verdampt bijna geen vocht, waardoor sprake is van een neerslagoverschot. Beken en rivieren voeren dit overtollige water af. Vanaf 1 april begint het groeiseizoen en verdampt er gemiddeld gezien meer vocht dan er aan regen valt. Een neerslagtekort is dus heel normaal in het zomerhalfjaar. Maar zo extreem als dit jaar was het op 21 mei nog nooit.

Zomerpiek

Gemiddeld hebben we in deze tijd van het jaar een neerslagtekort van 55 mm, dat vervolgens oploopt tot 125 mm op 9 augustus. Daarna neemt het neerslagtekort weer af en gaat het in december over op een neerslagoverschot.

Op dit moment is het neerslagtekort al groter dan de gemiddelde zomerpiek, en er zijn genoeg jaren waarin de 129 mm niet eens wordt gehaald. Op de tweede plek staat 2020 met 128 mm. Op de derde plek staat 2011 met 122 mm, gevolgd door 1952 met 109 mm en 1976 met 108 mm tekort.

Gaan we 1976 achterna?

Nu is de vraag: hoe gaat het verder? Op de vijfde plek staat 1976, en in dat jaar was er op dit moment sprake van een wisselvallige periode. Vanaf juni keerde de extreme droogte snel terug en bleef die aanhouden tot september. Begin september was het neerslagtekort 362 mm, en dat is een record voor het groeiseizoen, dat op 1 oktober eindigt.

Lees ook:

Zon én buien: zó verloopt het weer richting het weekend

Ook dit jaar gaan we een wat wisselvalligere periode in. Vanaf donderdag trekken dagelijks een paar buien over het land. Deze buien zijn echter licht, dus ze brengen weinig verlichting voor de natuur. Het neerslagtekort zal hooguit niet verder oplopen, waardoor we de nummer 1-positie kwijtraken. Voor de komende 14 dagen berekent het Europese weermodel 15 tot 40 mm regen, het meeste in het noordoosten van het land. In deze periode verdampt gemakkelijk 50 mm vocht, dus zelfs tijdens de wisselvallige periode loopt het tekort, net als in 1976, nog iets op.

Of het vanaf de zomermaanden weer een stijgende lijn vertoont, is nu nog niet met zekerheid te zeggen. Wel laten de weermodellen voor de komende maanden vaak warm weer zien. De kans op een zeer warme zomer is groot, en zelfs een recordwarme zomer is niet uitgesloten volgens de langetermijnberekeningen. Ook lijkt juni een droge maand te worden, en dat zou betekenen dat we in ieder geval in de eerste zomermaand 1976 achternagaan. Want als de temperaturen hoog zijn, het weinig regent en de zon veel schijnt, verdampt er veel vocht en zal het neerslagtekort snel weer extreme vormen aannemen. Slechte berichten dus voor de boeren en de natuur.

Lente absurd droog en zonnig

De cijfers van deze lente liegen er niet om. Maart was recorddroog met 4,9 mm. In april viel met 30,5 mm iets meer, maar in mei staat de teller nu op 0,4 mm. Op veel plaatsen is nog geen druppel gevallen. De lente staat met afgerond 36 mm nu nog op de eerste plaats. De droogste lente ooit was 2011 met 52,2 mm. Als er dus minder dan 16 mm valt in de laatste dagen van de maand, hebben we een recorddroge lente.

Het aantal zonuren slaat echter alles. Van 1 maart tot vandaag heeft de zon landelijk 728 uur geschenen. Het oude record was 679 uur in 2020. Uiteindelijk groeide de lente van 2020 uit tot de zonnigste ooit met 805 zonuren. Dit jaar staat nu al in de top-3 zonnigste lentes ooit, terwijl de meteorologische lente nog 11 dagen te gaan heeft. De kans is groot dat het niet alleen de droogste, maar ook de zonnigste lente wordt, met dus een extreem neerslagtekort. En niet onbelangrijk, slechts vijf jaren verliep de lente nog warmer dan dit jaar.