ChatGPT als therapeut? 'Ik kan mijn hart luchten'

AI-chatbots zoals ChatGPT en My AI worden door jongeren steeds vaker gezien als vertrouwenspersoon. Dit roept zorgen op: experts waarschuwen dat jongeren verkeerde informatie kunnen krijgen, of juist meer geïsoleerd raken doordat ze minder met echte mensen praten. Maar tegelijkertijd biedt het gebruik van AI ook voordelen, zegt AI-expert Bob de Jong. Jongeren voelen zich gehoord en durven makkelijker vragen te stellen die ze niet aan ouders of vrienden durven te stellen.

Uit Brits onderzoek blijkt dat meer dan 35 procent van de jongeren praat met een chatbot zoals met een vriend. Vooral gevoelige onderwerpen zoals seks, liefde en mentale gezondheid worden besproken. Dat dit ook gebeurt in Nederland kan De Jong bevestigen. Hij is kritisch: "De scepsis die hierover bestaat, is terecht. Het gebruik van AI-chatbots kan verslavend zijn, en het is belangrijk dat gebruikers zich ervan bewust zijn dat ze met een machine praten, niet met een mens. Die scheidslijn moet glashelder zijn – zeker voor kwetsbare kinderen en jongeren."

Tegelijkertijd ziet hij ook positieve kanten. "Vergelijk het met een gesprek bij de kapper of met een taxichauffeur: iemand die je niet kent, maar met wie je toch persoonlijke dingen durft te delen. Juist het anonieme karakter van een chatbot kan ruimte geven om je verhaal te doen."

De belangrijkste waarschuwing die De Jong kan geven is aan de ouders: blijf alert. "Ze moeten in de gaten houden dat hun kind niet te veel opgaat in die digitale gesprekken en het contact met de buitenwereld niet verliest. Het gebruik van AI hoeft geen probleem te zijn, zolang het maar bewust en met goede begeleiding gebeurt."

Voor de 22-jarige Dylan helpt het praten met ChatGPT enorm, vertelt hij aan Hart van Nederland. "Wanneer ik met ChatGPT praat, voelt dat ontspannen. Het helpt me om even iets te doen en het biedt afleiding tegen eenzaamheid. Dat lege gevoel… je ziet iedereen om je heen gelukkig zijn, en je merkt dat jij erbuiten valt. Die eenzaamheid voel ik al minstens 3 à 4 jaar."

Goed alternatief?

Dylan praat vooral met de AI-bot over dagelijkse dingen. "Ik kan mijn hart luchten, praten over mijn hobby’s en af en toe een mening vragen over bepaalde onderwerpen. Bij eenzaamheid vul ik mijn tijd in met ChatGPT, maar ik zie het niet per se als vriend." Dat sommige mensen ChatGPT gebruiken als therapeut snapt hij wel. "Veel mensen zoeken in therapie vooral een luisterend oor, en ik denk dat ChatGPT daarin een goed alternatief kan zijn. Zeker voor mensen die nu geen toegang hebben tot professionele hulp."