Inspecties: eerder ingrijpen bij verward gedrag door zorg en politie

Zorgmedewerkers en politieagenten moeten meer mogelijkheden krijgen om in te grijpen als mensen verward gedrag vertonen. Ook moeten er meer plekken komen om die mensen te behandelen. Dat verkleint het risico op gevaarlijke en soms dodelijke incidenten, constateren de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de Inspectie Justitie en Veiligheid (IJV) en het Toezicht Sociaal Domein (TSD).

Mensen met verward gedrag willen soms geen hulp krijgen, terwijl ze wel een gevaar voor zichzelf of hun omgeving kunnen zijn. Volgens de inspecties moeten zij eerder 'bemoeizorg' kunnen krijgen. Dat kan nu nauwelijks, "zelfs als de risico's overduidelijk zijn. In sommige situaties zijn er pas mogelijkheden tot ingrijpen als het feitelijk al te laat is". Dat komt doordat "wet- en regelgeving te ingewikkeld en versnipperd is", aldus de drie diensten. Volgens de inspecties zijn er steeds meer verwarde mensen en worden hun klachten ook steeds ernstiger. Dat komt onder meer door een gebrek aan ruimte in de jeugdzorg en de geestelijke gezondheidszorg. Ook zijn er te weinig opvangplekken voor werkloze arbeidsmigranten.

Terugkerende problemen

De IGJ, IJV en TSD spreken van "een verontrustend beeld van terugkerende problemen in de zorg en ondersteuning", waarbij verwarde mensen niet de hulp krijgen die ze nodig hebben. "Naasten raken wanhopig. Buurtbewoners ervaren overlast. Professionals voelen zich machteloos. Organisaties zijn lamgeslagen doordat ze zich steeds in bochten moeten wringen."

De inspecties hebben twaalf dodelijke incidenten met verwarde daders bekeken. Ze onderzochten onder meer welke zorg de moordenaars van Anne Faber (Michael P.) en Gino (Donny M.) hadden gekregen. Ook keken ze naar de behandeling van de man die in 2019 een terreuraanslag op een tram in Utrecht pleegde en van de 'Erasmusschutter', die in 2023 zijn buurvrouw en haar dochter en een docent in ziekenhuis Erasmus MC doodschoot.

Tranen en steun bij herdenkingsplek voor doodgestoken meisje in Nieuwegein

Dodelijke steekpartij Nieuwgein

Het onderzoek begon nadat een 11-jarig meisje in februari was doodgestoken op straat in Nieuwegein. Ze was een toevallig slachtoffer. Haar broertje en buurtkinderen zagen het gebeuren. Kort erna werd in de omgeving een man opgepakt. Hij heeft het toegegeven en zegt dat hij in een psychose verkeerde.

Buurtbewoners hadden in de periode daarvoor meerdere keren de politie gebeld om voor hem te waarschuwen. Het onderzoek van de inspecties naar die zaak loopt nog, ze verwachten dat komend voorjaar te publiceren.