Avondklok doet Betty (90) terugdenken aan de oorlog: 'Toen schoten de Duitsers door de straten om ze schoon te vegen'

De geluiden over de invoering van een avondklok in Nederland gaan al weken rond. In Frankrijk is dit weekend zelfs een nog strengere avondklok ingegaan. En we zijn in ons land nu ook dichterbij dan ooit, de maatregel zou zomaar eens in de komende dagen kunnen worden doorgevoerd. Vandaag praat de demissionaire minister-president in het Catshuis hierover.

Volg het laatste nieuws over het coronavirus in Nederland via ons liveblog

De 90-jarige Betty de Wit weet hoe het is om te leven met een avondklok. Ook al zijn de omstandigheden heel anders, denkt ze door deze tijd nog regelmatig terug aan de oorlog waarin zij zelf jong was en te maken had met een spertijd. Nu heeft ze al haar ervaringen sinds het begin van de coronacrisis op papier gezet, en vertelt daarbij ook over herinneringen uit de oorlog.

Spelletjes spelen

"Als je het woord 'avondklok' hoort vallen dan denk je onwillekeurig terug aan de oorlogstijd," zegt Betty. "Omdat wij dat toen ook hadden. Van acht uur binnen, tot zes uur 's morgens. Dat vergeet je ook niet meer. Dat was in je jeugd."

Lees ook: Horecazaak starten tijdens lockdown? Deze ondernemers hebben er het volste vertrouwen in

De Harderwijkse dame weet nog goed hoe ze de avonden doorbracht. Met maar heel weinig. "Je had niks te doen. Geen televisie. Geen licht, alleen een paar kaarsjes op tafel. Er mocht ook geen licht naar buiten schijnen, dat kwam omdat er altijd vliegtuigen overvlogen." Het kwam volgens Betty vooral neer op spelletjes spelen met de familie, want veel meer was er niet te doen.

Schieten door de straten

"Ik weet nog dat ik een straatje om was samen met wat later mijn man zou worden. Ik was 15 jaar. Toen was het acht uur maar we hadden dat niet in de gaten. We waren een beetje verliefd en dat heb je dan wel eens," grapt ze met een lach op haar gezicht. Maar die trekt snel weg als ze het volgende deel van de anekdote aanhaalt. "Ik moest de Voorstraat nog oversteken om thuis te komen. Midden op die straat, bij de kerk, de raadshuistoren stonden de Duitsers. Om precies acht uur schoten ze door de straten. Nou dan was het gauw weg en leeg hoor..."

"Je wist niet waar je blijven moest," vervolgt ze haar ijzingwekkende verhaal. "Maar dat was logisch. Want het was op je voeten gericht. Ik moest nog naar de andere kant. Als een gék ben ik eroverheen gevlogen. Mijn man stond nog te kijken of ik veilig was aangekomen. Het was echt heel...," Betty rilt, "die spanning kan ik nu nóg voelen."

Lockdown met de kat

Nu Nederland meermaals in lockdown is gegaan heeft Betty een aantal korte verhalen op papier gezet, ook voor de lokale krant. Gebundeld zijn ze in boekvorm uitgekomen, en daarin zijn dus ook verhalen over de oorlog en de avondklok te vinden. Ze leest een stukje voor uit 'In lockdown met de kat': "Deze coronatijd met alle beperkingen is moeilijk en saai. Mij doet het denken aan oorlogstijd. Stille, verduisterde straten, de zware voetstappen van Duitse soldaten. Na acht uur mag geen burger naar buiten..."

Lees ook: Overgrote meerderheid Nederlanders vindt verlenging harde lockdown verstandig

Als ze de oorlogssituatie vergelijkt met die van nu ziet ze zeker overeenkomsten, maar ook nog veel meer verschillen. "Je hebt televisie. Je hebt telefoon. Elektriciteit. Warmte. En je kunt alles toch in huis halen waar je maar zin in hebt. Met de kerst in de oorlog hadden we helemaal niks! Ja, eten uit de gaarkeuken..."

Geen zin in avondklok

Betty heeft daarom nog wel wat te zeggen over de jeugd en iedereen die aan zit te hikken tegen het idee van een avondklok: "Het is ook erg. Laten we dat voorop stellen. Het is verschrikkelijk. Tot alle facetten van het leven dringt dit ook door. En dan de jongelui, als ze heel avond binnen moeten zitten. Maar die feestjes... daar maak ik mij wel kwaad om. Dat kan niet, want het gaat heel slecht. Met die Engelse variant, daar ben ik wel van geschrokken hoor!"

Lees ook: OMT raadt aan om basisscholen ook na 25 januari gesloten te houden

Ze zou daarom graag zien dat de mensen wat meer binnen zouden blijven. "Dat kennen ze eigenlijk niet meer, dat gezellig met elkaar een spelletje doen. Af en toe hoor je het een beetje opkomen. Maar wij konden al haast geen spelletje doen, daar had je te weinig licht voor." Als er een avondklok komt heeft Betty het volgende advies voor ons: "We kunnen nog zo veel. Probeer het een beetje van de optimistische kant te zien. En het gaat weer voorbij."