Hoe ga je als docent om met geradicaliseerde scholieren? 'Echt in gesprek gaan'

Hoe maak je lastige onderwerpen zoals spotprenten over de islam bespreekbaar op school? Karim Amghar staat voor de klas en helpt als onderwijskundige collega's die hiermee worstelen. "Het werk dat leraren doen is van essentieel belang." "Verschrikkelijk", reageert Amghar op het nieuws dat een docent van het Emmauscollege in Rotterdam zit ondergedoken na bedreigingen omdat hij een spotprent van een jihadist in zijn klaslokaal heeft hangen. "Als leraar vind ik het heel erg dat iemand zich onveilig en onvrij voelt om zijn onderwijs te kunnen geven."

'Onderduiking is wake-up call'

Het is volgens hem een wake-up call dat de Nederlandse samenleving "enorm aan het polariseren is". Amghar is naast onderwijskundige ook zelf docent. Na de onthoofding van de Franse leraar Samuel Paty en aanslag in Nice heeft hij een hoop reacties gekregen. "Zeker twintig scholen hebben gebeld met zaken die er bij hen spelen", vertelt hij. Lees ook: Driekwart van de Nederlanders vreest voor een aanval op een leraar Zo kreeg hij van een juf te horen dat sommige kinderen in haar klas het gedrag van de aanslagplegers goedkeurden. "Ze betrok dat heel erg op zichzelf en heeft toen ook het gesprek afgekapt", weet hij. "Vaak is dan de vraag: hoe gaan we hiermee om? Hoe maken we lastige onderwerpen bespreekbaar?"

Voorbereiden op 'echte' samenleving

De onderwijskundige legt uit dat leraren in hun klaslokaal aan een minisamenleving bouwen om leerlingen zo voor te bereiden op het 'echte' werk later. "Dat betekent dat ze hun eigen filosofie op de maatschappij even opzij moeten zetten en na moeten denken over welke vaardigheden ze leerlingen nu kunnen leren zodat die straks zelfredzaam en weerbaar zijn." Dat lukt volgens hem alleen als er tijdens de lessen een "sociale veilige context" wordt gecreëerd waarin ruimte is voor leerlingen om alle gewone én radicale meningen te uiten. Docenten en scholieren moeten daarom echt samen in dialoog gaan, benadrukt hij. "Zo weet je wat er speelt in het klaslokaal en kun je daarop inspelen om die mensen te deradicaliseren." Lees ook: Leerlingen geschokt na onderduiken docent om cartoon: ‘Dat is zeker eng’

Spotprenten laten zien?

Als het eenmaal 'veilig' is in de klas kunnen lastige zaken zoals spotprenten over de islam besproken worden. "Het is dan heel belangrijk dat je beseft: hoe ver zijn leerlingen?", aldus de onderwijskundige. "Het is aan de onderwijzer om zijn culturele sensitiviteit aan te zetten. Als hij voelt dat de klas er klaar voor is en vindt dat het heeft nut heeft om zoiets te laten zien: doe dat." Leraren moeten zich volgens hem altijd afvragen wat het doel is om zo'n spotprent te laten zien. "Het uiteindelijke doel is dat je leerlingen wilt laten weten én voelen wat de kracht van vrijheid van meningsuiting is en wat de mensenrechten zijn in Nederland. Daar moet je naar toewerken." Lees ook: Onderwijsbond: onderduiken van docent vanwege cartoon is onvoorstelbaar

'Verbinden én disciplineren'

Docenten moeten daarbij altijd verbinden, zegt de onderwijskundige. "Maar uiteindelijk, als iedereen binnenboord is, moeten ze ook disciplineren: uitleggen dat het echt nooit kan dat je iemand bedreigd in Nederland." En dat is geen gemakkelijke klus, erkent Amghar. "Leraren zijn hier onvoldoende op voorbereid." Hij wil daarom dat er meer aandacht aan wordt besteed op lerarenopleidingen. "Want als samenleving hebben we meer uitdagingen dan we denken."