NCTV: 'Reële kans op aanslag door eenvoud en onvoorspelbaarheid'

Het plegen van aanslagen gebeurt steeds vaker door individuen. Daardoor wordt het voorspellen van terroristisch geweld lastiger, waarschuwt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in een halfjaarlijks dreigingsrapport.

Waar mensen met extremistische denkbeelden elkaar vroeger vooral in het echt ontmoetten, speelt radicalisering nu grotendeels online. "Bijna alle nieuwe aanwas van radicalisering vindt op dit moment online plaats," zegt waarnemend NCTV-baas Wieke Vink tegen. "Ze gaan zelf op zoek naar content en maken een eigen mengelmoes waarin persoonlijke omstandigheden een rol spelen." Als voorbeelden noemt ze religie, politieke overtuigingen en problemen op school. De NCTV waarschuwde een jaar geleden ook al dat jongeren zich online steeds sneller gewelddadige ideeën eigen maken.

Vorige week is er nog een Zweed veroordeeld voor het voorbereiden van een aanslag in Rotterdam:

1:47

'Zweedse student wilde aanslag plegen tijdens Eurovisie Songfestival in Rotterdam'

'Geweld om het geweld'

Hoewel persoonlijke drijfveren belangrijker lijken te worden, blijven bepaalde thema’s 'verbindend' voor extremisten. De NCTV wijst onder andere op antisemitisme, vrouwenhaat en afkeer van lhbtiq+-personen of ‘woke’. Vink ziet daarnaast een opkomst van nihilistisch geweld, oftewel 'geweld om het geweld'.

Vooral kwetsbare jongeren blijken gevoelig voor deze ontwikkeling, aldus Vink. "Het gebeurt allemaal buiten het beeld van onderwijzers, ouders en leeftijdsgenoten." Autoriteiten kunnen soms meekijken in besloten onlinekringen, maar het is "ingewikkeld om er een vinger achter te krijgen". Ook onlineplatforms hebben volgens haar een verantwoordelijkheid om te voorkomen dat jongeren in radicale groepen belanden.

Aanslagen die door één dader worden gepleegd hebben doorgaans een kleinere impact, stelt de NCTV. Daders gebruiken vaak eenvoudige middelen, "zoals een steekwapen of een voertuig", waardoor gemiddeld minder slachtoffers vallen dan bij aanslagen van georganiseerde terreurgroepen. Tegelijkertijd is de kans dat zulke aanslagen slagen groter, omdat ze lastiger vooraf te detecteren zijn.

'reële kans op aanslag'

De terreurdreiging in Nederland blijft op niveau 4 van de 5: 'substantieel'. Dat betekent dat er een 'reële kans' is op een aanslag. Het algemene beeld verschilt weinig van dat van een halfjaar geleden. De capaciteit van Islamitische Staat om aanslagen in Europa te plegen is "waarschijnlijk tijdelijk afgenomen", terwijl onlineradicalisering onder jihadistische jongeren "een groeiend probleem" blijft.

Van een concrete linksextremistische dreiging is volgens de NCTV geen sprake. Wel signaleert de organisatie vandalisme en intimidatie rond pro-Palestinaprotesten.