Tv-arts Ted verschijnt in gevaarlijke deepfakes: 'Ik zou zeggen dat diabetes niet bestaat'

Online circuleren steeds meer deepfakevideo’s van tv-arts Ted van Essen. In deze AI-gegenereerde nepvideo’s wordt levensgevaarlijke desinformatie verspreid, waarbij het lijkt alsof dokter Van Essen zelf die informatie aanbeveelt. De meest bizarre verhalen duiken op: zo zou diabetes volgens ‘Ted’ niet bestaan en zou hij zelfs zijn vermoord door de farmaceutische industrie. Facebook geeft geen gehoor aan verzoeken om de video's te verwijderen.

Iedere keer dat hij Facebook opent, ziet Van Essen weer een nieuwe leugen voorbijkomen. Hij maakt zich ernstige zorgen over de hoeveelheid medische onzin die via deepfakes van hem wordt gedeeld. Een deepfake is een door AI gemaakte nepvideo waarin iemand levensecht wordt nagemaakt. "In één video zag ik mezelf zeggen dat diabetes niet zou bestaan", vertelt hij. "Deze nepversie van mij raadde mensen aan te stoppen met insuline. Dat is echt levensgevaarlijke onzin."

Een stil uit een van de deepfakevideo waarin 'Ted' vertelt dat diabetes niet bestaat. Beeld: Hart van Nederland

Journaal

De leugens gaan verder dan alleen medische misleiding. Oplichters gebruiken ook zijn gelijkenis om mensen producten aan te smeren en geld af te troggelen. "Volgens die video's zou ik opgejaagd worden door de farmaceutische industrie omdat ik advies geef waardoor ze minder zouden verdienen. Allemaal onzin, maar mensen geloven het."

De deepfakes beperken zich niet tot zijn werk als arts. Zo is er zelfs een nagemaakt NOS Journaal waarin wordt beweerd dat Van Essen is omgelegd. “Ze hadden zelfs mijn grafsteen met AI nagemaakt”, zegt hij. "Het begint ook effect te hebben op mijn echte leven. Ik krijg telefoontjes van mensen die willen weten wat ze dan wél moeten gebruiken in plaats van insuline, omdat ‘ik’ dat zou hebben gezegd. Sommigen bellen zelfs om te checken of ik nog leef."

Meta en monopolie

Ted heeft meerdere keren aan Facebook gevraagd om de nepvideo’s te verwijderen, maar dat blijkt lastig. "Sommige verzoeken bleven weken onbeantwoord", aldus Van Essen. "Op andere kreeg ik te horen dat de video niet in strijd is met de richtlijnen van Facebook."

Volgens cybercrime-expert Maria Genova is hij niet de enige die hiermee te maken heeft. "Ik hoor steeds vaker dit soort verhalen", zegt ze. "Meta heeft een monopolie op sociale media en lijkt weinig te voelen voor het aanpakken van zulke video’s. Ze hebben in het verleden miljoenenboetes gekregen voor privacyschending, maar met zoveel kapitaal nemen ze dat gewoon voor lief."

Genova maakt zich ook zorgen over hoe realistisch en makkelijk deepfakes tegenwoordig te maken zijn. "Je kon vroeger nog zien dat het nep was, maar dat wordt steeds lastiger. Ik raad mensen daarom af om veel foto's van hun kinderen online te zetten. Met een paar foto's kunnen ze al een video maken die nauwelijks van echt te onderscheiden is."