Nieuwe verkiezingen kosten miljoenen: wie draait op voor de rekening?

Na het vallen van het kabinet-Schoof, door het opstappen van de PVV, komen er nieuwe Tweede Kamerverkiezingen. En wel op 29 oktober 2025. Gemeenten moeten nu weer alles uit de kast trekken om het stemproces op tijd rond te krijgen. En dat is niet eens het grootste probleem: gemeenten moeten namelijk ook zelf de portemonnee trekken.

Voor gemeenten betekent dit een flinke financiële domper. Volgens een berekening van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) gaat de totale rekening richting de 105 miljoen euro. En dat bedrag komt boven op de bestaande gemeentebegrotingen, waarin helemaal geen rekening is gehouden met tussentijdse verkiezingen.

Minder tijd voor voorbereidingen

In de gemeente Elst slaakt projectleider Babs Wiebe een zucht: "Daar gaan we weer!" Voor haar is het inmiddels de 25ste keer dat ze verkiezingen moet organiseren. “Normaal beginnen we zes maanden van tevoren, nu hebben we er vijf, inclusief de zomervakantie.” Veel tijd om alles op orde te brengen is er dus niet. Daarbij moeten ook nieuwe mensen worden ingewerkt, omdat collega’s zijn vertrokken of met pensioen zijn gegaan.

Beeld: Hart van Nederland

De kosten lopen snel op. Alleen al in Elst komt het in totaal neer op zo’n 80.000 euro. Dat geld gaat naar stempassen, portokosten, drukwerk, het huren van stemlokalen en vergoedingen voor stembureauleden. Ook moeten ambtenaren hun gewone werk tijdelijk neerleggen, wat indirect extra geld kost.

Kleine 8 euro per persoon

Volgens de VNG komt het gemiddelde bedrag per kiesgerechtigde uit op 7,79 euro. Vermenigvuldigd met ruim 13,4 miljoen kiesgerechtigden kom je uit op bijna 105 miljoen euro. Dat bedrag moet nu uit gemeentekassen worden voorgeschoten, in de hoop dat het kabinet het later alsnog vergoedt.

De vorige Kamerverkiezingen in 2023 werden niet vergoed, omdat men ervan uitging dat gemeenten genoeg geld opzij hadden gezet. Maar dat potje is nu wel op. De VNG dringt er bij het kabinet op aan om deze onverwachte kosten dit keer wél te dekken.

StemWijzer

Niet alleen bij de VNG is het alle hens aan dek, ook bij ProDemos - de organisatie die bij iedere verkiezing een StemWijzer samenstelt - breekt een drukke periode aan. Mitchell Wiegand Bruss, raadslid in Leiden en ook werkzaam bij ProDemos, zegt dat er flink wat bij komt kijken: "De StemWijzer is het belangrijkste product dat mensen kunnen gebruiken om erachter te komen welke partijen er deze verkiezingen meedoen, en door het gebruiken van de tool kunnen mensen een beter beeld krijgen van welke partij het best bij hen past."

ProDemos maakt de StemWijzer niet op eigen houtje, maar stelt die samen met de verschillende partijen. "Wij maken stellingen waar partijen dan iets van mogen vinden. Burgers vullen die stellingen dan in en dan kun je vergelijken welke partij of partijen het dichtst bij jou in de buurt zitten." Inmiddels weten veel mensen de StemWijzer te vinden als er verkiezingen voor de deur staan. "Bij de vorige Kamerverkiezingen in 2023 is-ie ruim negen miljoen keer geraadpleegd."