Advies Koolmees na verkenning: laat D66 en CDA beginnen met onderhandelen

Wouter Koolmees heeft dinsdagavond de bevindingen van zijn verkenningsperiode gepresenteerd. Hij ziet een brede steun voor een coalitie met in elk geval D66 en CDA, en wil dat deze partijen samen verder onderhandelen. Koolmees roept daarnaast de andere partijen op om blokkades los te laten en bepaalde punten in te leveren om dichter tot elkaar te komen.

Koolmees adviseert dat D66 en CDA de komende drie weken gaan onderhandelen en een 'positieve agenda' opstellen. Met daarin de plannen die volgens beide partijen centraal moeten staan in een nieuw kabinet. De agenda gaat over onderwerpen als het woningtekort, stikstof, asiel en migratie, energie, klimaat, internationale veiligheid, het ondernemingsklimaat en het begrotingsbeleid.

Daarna kunnen andere partijen een inschatting maken of zij voldoende aanknopingspunten zien om met deze twee partijen verder te praten over een mogelijke coalitie. In zijn verslag schrijft de D66-verkenner dat de onderhandelingen moeten worden begeleid door één of meerdere informateurs. Het is volgens Koolmees aan D66 om hier een voorstel voor te doen.

Blokkades loslaten

Koolmees gaf tijdens de presentatie aan dat er nog te veel verschillen en blokkades zijn om nu met meerdere partijen samen te werken. Hij roept partijen op deze blokkades los te laten, omdat het anders heel moeilijk wordt om een meerderheid te vinden. Partijen moeten volgens hem uiteindelijk op bepaalde punten inleveren om dichter tot elkaar te komen. Koolmees verwijst onder andere naar de VVD, dat niet in een kabinet wil met GroenLinks-PvdA.

Daarbij moeten de partijen ook kijken naar "de hoofdlijnen van een financieel kader", oftewel het begrotingsbeleid voor de komende jaren. "Het moet allemaal wel betaald worden natuurlijk," aldus Koolmees. In het eindverslag benoemt de verkenner dat de overheid de afgelopen jaren steeds meer heeft uitgegeven en dat dit gecompenseerd moet worden met bezuinigingen elders of hogere belastingen.

Welke combinatie?

Uit zijn verkenningsronde haalt Koolmees dat er "breed draagvlak" is voor een coalitie met D66, CDA en VVD. Ook is het volgens hem "helder" dat het alleen lukt om een meerderheidscoalitie met vier partijen te vormen als GroenLinks-PvdA en VVD gaan samenwerken. Maar VVD-leider Dilan Yeşilgöz sluit een coalitie uit met die linkse partij en heeft de voorkeur voor JA21.

VVD-leider Dilan Yeşilgöz schrijft dinsdag op X:

En GroenLinks-PvdA-leider Jesse Klaver:

Koolmees vindt het "onverstandig" om op dit moment combinaties tussen D66, GroenLinks-PvdA, VVD, CDA en JA21 uit te sluiten. Hij stelt dat D66 en CDA de "grootste winnaars" zijn van de verkiezingen.

In zijn verslag schrijft de D66-verkenner dat de onderhandelingen moeten worden begeleid door "één of meerdere informateur(s)". Hij heeft "geen opvattingen" over de vraag hoeveel informateurs er moeten komen en waaraan zij moeten voldoen. Hij vindt dat het aan D66 is om hier een voorstel voor te doen.