Tbs-opleggingen verdubbeld afgelopen tien jaar, wachtlijsten 'zijn enorm'
Beleid
16 jan 2025, 22:04 - Update: 16 jan 2025, 23:37
Het aantal mensen dat tbs kreeg is in tien jaar tijd meer dan verdubbeld: van 160 in 2013, naar 370 in 2023. Dat blijkt uit cijfers van de Raad voor de rechtspraak. Tegelijkertijd lopen de wachtlijsten voor tbs-klinieken enorm op. Op dit moment zouden er 180 mensen wachten op een plek. Dat zijn mensen die een behandeling nodig hebben, maar nu onbehandeld in de gevangenis moeten wachten.
Dat is het aantal dat staatssecretaris Ingrid Coenradie meldde in het laatste debat over tbs in december. Een van hen was Michael (41). Hij moest meer dan twee jaar wachten op een plek in een tbs-kliniek.
In de video hierboven zie je ook het verhaal van Lourens, de pleegvader van Michael. Hij en zijn vrouw maken zich erge zorgen over Michael, omdat hij in de gevangenis hard achteruitging.
"Michael is ernstig psychiatrisch patiënt en in zijn strafzaak legde het hof in 2022 hem geen gevangenisstraf op, omdat hij zo snel mogelijk naar een tbs-kliniek moest en daar een goede behandeling moest krijgen", legt zijn advocaat Jan-Jesse Lieftink uit aan Hart van Nederland. "Maar in plaats daarvan heeft hij drieënhalf jaar in de gevangenis gezeten. Anderhalf jaar in voorarrest en twee jaar als tbs-passant."
Tbs'ers trainen asielhonden voor een nieuw baasje: 'Schept een bijzondere band'
Zolang ze maar vastzitten
In 2022 is Michael door het hof veroordeeld tot tbs voor mishandeling, bedreiging en winkeldiefstal met geweld. "Niet alle tbs'ers zijn moordenaars en verkrachters", aldus Lieftink. "Er zit een hele grote groep met psychiatrische patiënten die niet veroordeeld zijn voor ernstige delicten, net als Michael. Of die wel veroordeeld zijn voor ernstige delicten, maar dat deden terwijl ze onder invloed waren van een hele ernstige stoornis."
"Mensen zijn ziek. Iemand die z'n been breekt, gaat naar het ziekenhuis en wordt daar geopereerd. Deze mensen zijn ook ziek en moeten ook behandeld worden." Als dat niet gebeurt, kan het ook misgaan. "Ik snap dat mensen denken: 'zolang ze maar vastzitten, dan hebben wij er geen last van.' Maar het gevangenispersoneel wel. Ik ken meerdere voorbeelden van cliënten die psychotisch raakten in een gevangenis. Gevangenismedewerkers herkennen dat niet. En dan steekt de gedetineerde bijvoorbeeld iemand neer."
De jaren in de gevangenis zijn Michael zwaar gevallen. "Hij heeft er veel schade opgelopen", vertelt zijn pleegvader Lourens. "Zijn toestand baart ons grote zorgen. Hij is lichamelijk en mentaal helemaal uitgeput." Een deskundige die Lieftink een tijdje terug inschakelde om te bepalen of Michael detentiegeschikt is, beaamt dit. "Er was geen fatsoenlijk gesprek meer met hem te voeren en hij is agressief en bedreigend. Hij is de afgelopen zes maanden zichtbaar achteruitgegaan."
Benieuwd hoe het werkt als een tbs'er weer terugkeert naar de samenleving? In deze video leggen we het uit:
Landelijke wachtlijst
Tbs-advocaat Lieftink pleit ervoor dat rechters een tijd moeten stoppen met het opleggen van tbs, totdat de wachttijden zijn afgenomen. Ook vindt hij dat er een landelijke wachtlijst moet komen, in plaats van een wachtlijst per kliniek. "Zo is het ook gelukt om Michael te plaatsen. Hij is twee maanden geleden op een tweede wachtlijst gezet en kon vorige week in die kliniek terecht."
De advocaat vindt dat rechters over het algemeen minder vaak tbs op moeten leggen. "Ik word meestal ingeschakeld in hoger beroep omdat ik tbs-advocaat ben en wat ik vaak zie is dat iemand die eerst tbs met dwangverpleging opgelegd krijgt, in hoger beroep toch een andere straf krijgt." Bijvoorbeeld tbs met voorwaarden. "Dat is een soort tbs-light", legt Lieftink uit. "Dan wordt iemand niet in een tbs-kliniek opgenomen." En dat scheelt dus ook plekken.
Reactie Raad voor de rechtspraak
De Raad voor de rechtspraak laat in een reactie weten dat rechters niet aan de oproep van Lieftink kunnen voldoen.
"De Rechtspraak herkent de zorg met betrekking tot de capaciteitsproblematiek. In elke strafzaak legt de rechter legt een straf op die past bij het delict, bij de omstandigheden waaronder dat delict is gepleegd en bij de persoonlijke omstandigheden van de verdachte. De rechter laat zich daarbij niet leiden door capaciteitsproblematiek. Het niet opleggen van tbs – met als reden de overvolle tbs-klinieken – terwijl dat in een concrete zaak wel passend is, is dan ook niet aan de orde."
Ja, ik wil graag wekelijks de nieuwsbrief van Hart van Nederland ontvangen met daarin het laatste nieuws en aanbiedingen die wijzelf of in samenwerking met onze partners organiseren.
Meld je aan om wekelijks onze nieuwsbrief te ontvangen. Je kan je altijd uitschrijven. Persoonsgegevens worden verwerkt in overeenstemming met de Privacyverklaring van Talpa Network.