Nederland gaat van crisis naar crisis en wantrouwen groeit: wat zit daarachter?

We hebben een stikstofcrisis, coronacrisis, toeslagencrisis, woningmarktcrisis, energiecrisis, klimaatcrisis, vluchtelingencrisis, personeelscrisis: het houdt niet op! En wie moet het oplossen? Voor 88 procent van de Nederlanders heeft de politiek de laatste jaren afgedaan en is het vertrouwen erin gedaald. Dat blijkt uit onderzoek van het Hart van Nederland-panel.

"Ze krijgen de stemmen, we geven de stemmen, maar er wordt toch niet veel mee gedaan", horen we als we mensen op straat ernaar vragen. "Hoe minder politiek, hoe beter", aldus een ander. "Ik heb wel sterk het gevoel dat bepaalde figuren in de politiek A zeggen en B doen."

Wat zit achter dat afgenomen vertrouwen? "Als er een nieuw kabinet zit, geeft dat hoop. Nieuwe ploeg, nieuwe plannen. Maar dit keer, omdat de formatie zo lang heeft geduurd en heeft geleid tot dezelfde partijen in de regering, is het vertrouwen niet gestegen", duidt Josje den Ridder van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

Als dan tegelijkertijd boeren actie voeren om hun bedrijf te beschermen tegen overheidsmaatregelen, prijzen de pan uit rijzen en er geen woning te vinden is, neemt het wantrouwen toe in het overheidsbeleid.

Toeslagenaffaire

"We dachten altijd dat alles in Nederland goed is geregeld, maar nu zie je op allerlei terreinen dat dat niet zo is. En ook door de afhandeling van de toeslagenaffaire en de problemen rond de gaswinning in Groningen laat de politiek zien dat ze niet zo goed zijn in het oplossen van de problemen", ziet Den Ridder.

"Wat het doet met mensen, is dat mensen het vertrouwen in de overheid verliezen en niet meer geloven dat de overheid de problemen kan oplossen”, “Dat begon al bij covid, toen hebben we dat heel duidelijk gezien. Nu zie je dat ook opkomen in andere crises, dat is natuurlijk wel een hele nare ontwikkeling.”

Prijsstijgingen

Van alle crises hebben de meeste Nederlanders het meest last van de inflatie. 84 procent zegt zelf de directe negatieve gevolgen van alle prijsstijgingen te merken. Ook al het nieuws rond energiecrisis voelen mensen: voor 53 procent heeft dat een impact op hun huishouden. "Ik was me nu dus met koud water, niet meer met warm water", aldus een oudere meneer op straat.

Wat is er dan tegen te doen? Per 1 juli komt de overheid met een lagere BTW voor energie om de hoge kosten voor de consument wat te dempen. Voor een gemiddeld huishouden is dat 140 euro tot het eind van het jaar. Maar energiemaatschappijen waarschuwen dat de ellende daarmee echt niet voorbij is.

"Het helpt zeker, maar het is niet genoeg. Die maatregelen lopen aan het eind van dit jaar af, en de energieprijzen stijgen maar door, dus er moet echt iets aanvullends gebeuren", aldus Martin Neef van Vattenfall.

Harde maatregelen

Volgens crisisexpert Arjen Boin is de tijd van pappen en nathouden voorbij. "Nu zijn we op een punt gekomen dat we moeten doorpakken, we moeten veranderen", zei de crisisexpert vertelde hij eerder bij NPO Radio 1. "Ondertussen zijn die problemen op elkaar gaan in werken. Als je één probleem heel hard aanpakt, zijn er weer andere onderdelen. Denk aan stikstof: we gaan eerst de boeren doen, dat onderdeel gaan we van de checklist halen. Ja, zo werkt dat dus niet meer. Het heeft allerlei invloeden op de andere problemen."

Volgens hem moet alles in samenhang bekeken worden. Niet alleen de boeren, maar ook Schiphol, auto's en industrie net zo hard aanpakken. "Die problemen laten zien dat de manier waarop wij onze samenleving hebben georganiseerd tegen een grens aangelopen is. Het gaat gewoon niet meer. Je kunt niet meer naar één bepaalde groep gaan, we moeten toch echt op een andere manier dingen gaan doen. Daar moet de politiek zich mee bezig houden. Dat is iets wat we niet horen daar", zei hij eerder.

"Wat de overheid moet doen is rechtvaardig beleid voeren, resultaat boeken, en luisteren naar mensen. Je kunt niet alles doen wat iedereen wil want mensen hebben andere meningen, maar dan moet je goed uitleggen waarom je bepaalde keuzes maakt en welke visie je hebt voor de toekomst van Nederland", aldus Den Ridder van het SCP.