Naomi wil erkenning geweld in jeugdzorg: ‘Als 14-jarige moest ik me uitkleden voor een paar mannen’

Naomi van Aggelen kwam als 14-jarige in een jeugdinrichting terecht. Door een traumatische ervaring was ze de weg kwijtgeraakt. Haar ouders hoopten dat een inrichting haar kon helpen, maar het maakte het volgens haar alleen maar erger. ''Ik was een heel keurig boerinnetje, maar daar leerde ik vechten, liegen en drugs dealen.'' Om erkenning te krijgen voor het geweld dat zich in de jeugdzorg voordoet is er dinsdag een petitie overhandigd in de Tweede Kamer om een monument op te zetten. Op 11-jarige leeftijd krijgt Naomi met een zedendelict te maken. De trauma’s die hierdoor ontstaan zorgen ervoor dat ze moeilijk op te voeden is. Ze loopt veel weg. De jeugdzorg wordt ingeschakeld, maar omdat er geen plek in een opvanginstelling is, komt ze eerst terecht in Eikenstein, een jeugdgevangenis in Zeist.

'In mijn nakie moest ik drie keer bukken'

Bij binnenkomst moet ze in een kantoortje een visitatie ondergaan. ''Ik moest me uitkleden voor mannen en vrouwen, voor het geval ik drugs of wapens in mijn vagina had. In mijn nakie moest ik drie keer bukken en kuchen. Het is zo vernederend en pijnlijk.'' Naomi komt in een echte gevangenis terecht. ''Ik zat alleen op een cel'', vertelt Naomi. ''Ik kreeg niet de hulp die ik nodig had. Je wordt altijd bekeken. Daar heb ik nu nog een trauma van. Ik plak nog steeds mijn rolgordijnen af.'' Lees ook: Moeder Anja waarschuwde jeugdzorg al jaren: 'Nu heeft hij iets heel ergs gedaan' Haar verblijf in Eikenstein duurt uiteindelijk drie maanden. Daarna gaat ze naar de gesloten inrichting De Lindenhorst, ook in Zeist. ''Dat was weer heel anders,'' zegt Naomi. Ze komt hier onder meer in de isoleercel terecht. ''Het heeft me echt kapotgemaakt. Ik ben nooit een agressief persoon geweest, dus ik ging altijd rustig mee. Medewerkers zijn nooit fysiek naar mij geworden. Maar soms werden andere meisjes tegen hun wil de isoleercel in getrokken.'' Afzonderingsruimtes zoals deze isoleercellen worden nog steeds gebruikt, erkent Intermetzo die De Lindenhorst sinds 2013 beheert. ''Die ruimtes worden zo min mogelijk gebruikt'', zegt een woordvoerder in een schriftelijke reactie. ''Verblijf in een afzonderingsruimte vindt alleen plaats in overleg met de behandelaar en duurt altijd zo kort mogelijk. Zodra het mogelijk is, keert de jongere terug naar zijn normale routine. Onze ervaring is dat juist nabijheid nodig is in plaats van afzondering, wil je bij kinderen met zeer complexe zorgvragen iets bereiken.''

Veel geweld in de jeugdzorg

Het verhaal van Naomi staat niet op zich. In juli kwam de Commissie De Winter met haar rapport over geweld in de jeugdzorg. Daaruit bleek dat van alle mensen die sinds 1945 in de jeugdzorg hebben gezeten, slechts 23% nooit met fysiek of psychisch geweld te maken heeft gehad. 33 procent van de ondervraagden gaf aan met fysiek geweld van volwassenen te maken te hebben gehad, 43 procent met psychisch geweld van volwassenen. Lees ook: Inspecties luiden alarmbel over jeugdzorg, kabinet grijpt in Het rapport was aanleiding van Huig de Groot om een stichting op te richten om aandacht te vragen voor geweld in de jeugdzorg. Hij houdt zich al 50 jaar bezig met misstanden in de jeugdhulp. ''Wij willen erkenning dat er veel geweld heeft plaatsgevonden.''

Monument voor erkenning

Erkenning voor het geweld in de jeugdzorg wil Huig door het oprichten van een monument. Om die wil kracht bij te zetten is hij vandaag samen met Naomi en andere betrokkenen naar de Tweede Kamer in Den Haag getrokken om een petitie te overhandigen. ''Het is belangrijk om niet weg te kijken.'' Met een fysiek monument hoopt Huig op een permanente plek waar mensen stil kunnen staan bij de trauma’s die ze hebben opgelopen in inrichtingen. ''De bedoeling is om het niet alleen over het verleden te laten gaan, maar ook over nu en de toekomst.'' Voor Naomi is het monument een manier om haar verleden te verwerken. ''Ik ga er heel veel aan hebben. Het is een plekje om naartoe te gaan als het wat lastiger wordt. Misschien zijn daar dan ook wel mensen met wie ik kan praten over onze gedeelde ervaringen.'' Lees ook: Jeugdzorg op instorten: tientallen instellingen dreigen failliet te gaan Of het monument er komt is nog afwachten of het door de Tweede Kamer wordt omarmt. Een idee voor een locatie is er al. ''We hebben de GPS-coördinaten van alle zorginstellingen waar de meeste problemen zijn geweest bij elkaar genomen en het gemiddelde genomen, vertelt Huig. ''Daaruit kwam een mooi veld bij Lunteren als de locatie. Bijkomstigheid is dat daar geen tehuis is. Want we willen het niet aan één inrichting plakken. Het speelt in het hele land.''