Deskundigen roepen kabinet op: geef openheid over vaccindeals, burger kan zelf afweging maken

Minister Hugo de Jonge moet openheid geven over de deals die hij heeft gesloten met farmaceutische bedrijven over de ontwikkeling van coronavaccins. Daarvoor pleiten verschillende deskundigen in het AD. De inhoud van de deals is staatsgeheim. Hierdoor is er niets tot weinig bekend over de kosten en wie aansprakelijk is voor eventuele bijwerkingen. Samen met de andere EU-lidstaten heeft Nederland een definitieve en vijf voorlopige deals gesloten met farmaceuten die een coronavaccin ontwikkelen.

'Burgers kunnen zelf afweging maken'

"Wees open en eerlijk. Zeg welke winst te behalen valt met een vaccin, maar ook welke risico’s er zijn. Burgers kunnen vervolgens prima zelf een afweging maken", zegt Ira Helsloot, hoogleraar Besturen van Veiligheid aan de Nijmeegse Radboud Universiteit. Lees ook: 'Waarom liegen jullie alles en iedereen voor?' Premier Rutte reageert Ellen 't Hoen, adviseur van Wereldgezondheidsorganisatie WHO, valt hem bij: "Het idee dat je een betere deal krijgt als je iets geheim houdt, is nonsens. De farmaceuten hebben bovendien wél alle info, want die zitten met ieder land om de tafel."

Twijfels over geheimhouding vaccindeals

Ook Jan Brouwer, hoogleraar staatsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, heeft zijn twijfels over de geheimhouding: "Uitgangspunt is dat een minister volledige openheid van zaken geeft. Alleen in het belang van de staat kan daarvan worden afgeweken. Ik vraag me af of daarvan nu sprake kan zijn. Zeker omdat het om zo’n belangrijk thema gaat: de gezondheid van de Nederlandse bevolking." Lees ook: 'Een derde zorgmedewerkers gaat coronavaccin nemen, meesten willen geen verplichting' Een woordvoerder van de minister zegt tegen de krant dat de geheimhouding een verplichting is die vanuit de Europese Commissie is opgelegd. Dat zou nodig zijn om de onderhandelingen niet in gevaar te brengen.

In het buitenland

In andere Europese landen zijn de vaccindeals wel het onderwerp van een openbaar debat. Zo werd de Belgische minister van volksgezondheid, Maggie de Block, vorige maand nog op het matje geroepen. Dit nadat vaccinontwikkelaar AstraZeneca had laten weten niet op te willen draaien voor schadeclaims na eventuele bijwerkingen van een vaccin. Lees ook: Virologen enthousiast over Engels coronavaccin: 'We worden niet gauw blij, maar dit is goed nieuws' De Belgische minister ging vervolgens door het stof en vertelde dat België niet voor alle kosten zou opdraaien. Uiteindelijk zou er een verdeling zijn gemaakt met AstraZeneca over de kosten. In Spanje is het verplicht om elke internationale overeenkomst te publiceren. Daarom is de overeenkomst tussen de Europese Commissie en de EU-lidstaten waarin basisafspraken zijn gemaakt over het aankopen van vaccins, er ‘gewoon’ openbaar. Zo is er in het document te lezen over hoeveel vaccins een land recht op heeft als het vaccin beschikbaar is. Voor Nederland is dat 3,89 procent.