Wordt Wilders nu onze premier? 'Meer kans als hij kleiner was geweest'

De vraag die veel mensen bezighoudt na de exitpoll is: wordt Geert Wilders nu onze nieuwe minister president? Politicoloog Martin Rosema geeft hier antwoord op. "Een eenvoudige formatie zal mij het meest verrassen."

De PVV staat met deze voorlopige uitslag 10 zetels boven de op een na grootste partij GL-PvdA en lijkt daarmee de absolute winnaar van de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Maar dat hoeft niet te betekenen dat hij ook echt het kabinet gaat besturen.

"Het is heel lastig te zeggen", zegt Rosema. "Het is niet te voorspellen, want het ligt heel erg aan hoe de formatie gaat verlopen." Dat komt volgens hem ook doordat het niet duidelijk is hoe de andere grote partijen precies tegenover de PVV zullen staan. "Omtzigt heeft bijvoorbeeld nooit echt gezegd dat hij de PVV uitsluit."

"Wel denk ik dat de PVV meer kans had gehad op het premierschap als ze kleiner waren geweest. Nu moeten partijen die met hem samen willen werken dat zelf opgeven."

Eén ding dat zeker is: het wordt een lange formatie. "De VVD en NSC kunnen bijvoorbeeld ook met links samenwerken, maar dat gebeurt pas als ze er na lange onderhandelingen niet uitkomen. Een eenvoudige formatie zal mij het meest verrassen. En er zal geen kabinet ontstaan dat door iedereen omarmt wordt."

Verschuiving naar rechts

Wat Rosema opvalt, is dat Nederland een verschuiving naar rechts heeft gemaakt. "Als je alle cijfers bij elkaar optelt, zie je dat links substantieel kleiner is geworden. Links en rechts was altijd redelijk in balans."

Dat komt volgens hem doordat kiezers de afgelopen jaren steeds minder vertrouwen in de overheid hebben gekregen. "Het is voor het eerst dat een partij die 'anti-establishment' (tegen de gevestigde orde) is zo groot is."

Ook de nieuwe partijen zijn allemaal in meerdere of mindere mate tegen de gevestigde orde. "En deze partijen (PVV, NSC, BBB, FvD) zitten ook allemaal meer aan de rechterkant van de politiek. En mensen die de overheid niet meer vertrouwden, zullen niet snel naar een partij als de PvdA overstappen."