Geen stiekeme algoritmes meer: zo verandert jouw social media straks

Je krijgt binnenkort meer zeggenschap over je tijdlijn op Facebook en Instagram. De rechtbank in Amsterdam heeft Meta verplicht om binnen twee weken de platforms aan te passen, na een rechtszaak die was aangespannen door Bits of Freedom.

De manier waarop die sociale media nu zijn ingericht, is op onderdelen in strijd met de Europese Digital Services Act, oordeelde de rechter donderdag. Meta moet de keuze voor een bepaalde tijdlijn op Instagram en Facebook vergemakkelijken.

Je persoonsgegevens kunnen op straat komen te liggen door een datalek. Zo voorkom je dat dat gebeurt:

2:16

Hart van Nederland legt uit: wat is een datalek en wat kun je ertegen doen?

Tijdlijn

Gebruikers krijgen standaard aanbevolen berichten te zien, die zijn gebaseerd op hun gebruikersprofielen. Op grond van EU-regels moeten sociale media het mogelijk maken om in plaats daarvan een chronologische tijdlijn te zien die alleen berichten bevat van mensen en organisaties die ze volgen. Op zich kan dat, maar het was volgens de eisers te ingewikkeld. Een door de gebruiker gekozen instelling voor de tijdlijn schakelt namelijk steeds automatisch terug naar een systeem dat berichten aanbeveelt op basis van profilering.

De rechtbank geeft de eisers gelijk en noemt dat automatisch terugschakelen een "verboden 'dark pattern'", dat "inbreuk maakt op de vrijheid van informatiegaring". Die vrijheid is volgens de rechtbank als onderdeel van het grondrecht van vrijheid van meningsuiting "fundamenteel" voor een democratische samenleving.

Verkiezingen

"Nederlanders worden door Facebook en Instagram op dit moment onvoldoende in staat gesteld om op vrije en autonome manier keuzes te maken over het gebruik van geprofileerde aanbevelingssystemen", besluit de rechtbank. "Mede met het oog op de verkiezingen op 29 oktober 2025 moet Meta Ierland haar platforms dan ook binnen twee weken aanpassen."

Binnen die termijn moet Meta er voor zorgen dat de twee platforms een "rechtstreeks en gemakkelijk toegankelijke keuzemogelijkheid bieden voor een tijdlijn die niet gebaseerd is op profilering". Ook moet Meta ervoor zorgen dat de keuze voor bijvoorbeeld een chronologische tijdlijn bewaard blijft.

In beroep

Bits of Freedom had de zaak aangespannen in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen, waarbij keuzevrijheid en bepalen welke informatie je te zien krijgt volgens de organisatie des te belangrijker is.

Meta gaat in beroep tegen de beslissing van de rechtbank in Amsterdam. "We zijn het fundamenteel oneens met deze beslissing", stelt het moederbedrijf in een verklaring.