Positie NS onder vuur: Europese Commissie daagt Nederland voor rechter

De Europese Commissie stapt naar het Europese Hof van Justitie, omdat Nederland het binnenlandse treinverkeer aan de NS heeft gegeven. Dit is in strijd met de Europese regels. De Europese Commissie heeft Nederland al eerder gewaarschuwd. Nu stapt ze dus naar de rechter, die kan besluiten om Nederland een boete te geven.

Volgens de Europese regels had de overheid ook andere vervoersbedrijven de kans moeten geven om een voorstel in te dienen en hadden ze deze ook in overweging moeten nemen. In plaats daarvan gunde het kabinet, met volledige steun van de Tweede Kamer, in 2023 het hoofdspoornetwerk van Nederland aan de NS.

Dat deden ze omdat ze bang waren dat de dienstregeling zou versnipperen door de concurrentie. Ook wilden ze een groot bedrijf dat investeringen kon doen in veiligheidheid en innovatie. Andere vervoersbedrijven - zoals Arriva, Keolis en Qbuzz - protesteerden destijds ook tegen deze beslissing en brachten de overtreding aan het licht in Brussel.

Nederland gunde het spoor in december 2023 aan NS. In diezelfde maand ging de Europese wijziging in die directe toewijzing verbiedt. De stap naar de rechter is de volgende in de zogeheten inbreukprocedure. Eerder moest Nederland de overeenkomst aanpassen om de bezwaren van de Commissie weg te nemen. Dat vindt de EC nu niet voldoende.

Toekomst NS onzeker?

De stap naar de rechter betekent niet dat het voortbestaan van de NS direct op het spel staat, maar wel dat hun exclusieve positie als enige vervoerder op het hoofdrailnet onder druk komt te staan. Als het Europees Hof oordeelt dat Nederland de regels heeft overtreden, kan dat ertoe leiden dat het contract met de NS aangepast of zelfs opengebroken moet worden. In dat geval zou de overheid alsnog andere vervoersbedrijven moeten toelaten tot een openbare aanbesteding.

Hart van Nederland/ANP