D66 en CDA presenteren plannen: spreidingswet blijft en selectieve dienstplicht op tafel

D66 en het CDA willen onder meer de spreidingswet behouden, een tijdelijke verblijfsvergunning voor drie jaar invoeren en twee asielstatussen invoeren. Verder worden de laatste stikstofdoelen wat de partijen betreft nog steeds in 2035 gehaald. Dat en meer staat in hun gezamenlijke formatiestuk, dat zij dinsdagmiddag publiceerden.

Het is de bedoeling dat andere partijen later aanhaken bij dit document. De twee partijen kijken dan vooral naar GroenLinks-PvdA, de VVD en JA21. Maandagavond zeiden partijleiders Rob Jetten (D66) en Henri Bontenbal (CDA) dat het stuk aanknopingspunten bevat voor al die partijen.

Eerder vertelde informateur Sybrand Buma dat een kabinet met VVD en GroenLinks-PvdA niet meer tot de mogelijkheden behoort:

0:44

Informateur Buma: kabinet met VVD en GroenLinks-PvdA is 'afgevallen'

'Moderniseren' vluchtelingenverdrag

D66 en CDA stellen in hun aanzet van een coalitieakkoord voor om het VN-vluchtelingenverdrag te 'moderniseren', zodat asielaanvragen buiten Europa kunnen worden ingediend en afgehandeld. Dat lijkt een geste richting JA21, die tijdens de verkiezingscampagne ervoor pleitte om het vluchtelingenverdrag te veranderen.

"Hiermee kunnen via hervestiging erkende vluchtelingen worden verdeeld over Europa en bestrijden we de mensonterende praktijken rond de Middellandse Zee", schrijven D66 en CDA in de plannen.

De partijen stellen ook voor om een tweestatusstelsel in te voeren. Daardoor worden asielzoekers opgedeeld in twee groepen, waarvan er een minder rechten krijgt. Binnenkort wordt een wetsvoorstel van het demissionaire kabinet-Schoof hierover behandeld in de Eerste Kamer. In de Tweede Kamer hebben D66 en CDA tegengestemd, onder andere wegens bezwaren over de uitvoering.

Stikstofdoelen

Naast de asielplannen willen de partijen ook dat het wettelijke stikstofdoel in 2035 en het staande tussendoel in 2030 worden gehaald. Als dat niet lukt, is het in het uiterste geval mogelijk dat boeren de rechten die ze nodig hebben om dieren te houden, moeten inleveren.

De overheid moet volgens de twee partijen duidelijke algemene doelen voor de vermindering van stikstof, CO2 en watervervuiling stellen. Boeren mogen zelf invullen hoe ze daaraan gaan voldoen. D66 en CDA willen verder met bestaande stoppersregelingen en willen als eerste de natuurgebieden aanpakken waar herstel het meest nodig is.

Dienstplicht

Ook willen D66 en CDA de dienstplicht weer deels invoeren, als de komende jaren onvoldoende mensen zich melden om de krijgsmacht te versterken. "Voor het geval de opschaling van de krijgsmacht onvoldoende snel gaat, bereiden we een selectieve opkomstplicht voor", schrijven de partijen in hun plannen.

De krijgsmacht moet over vijf jaar minimaal 122.000 militairen tellen. Om jongeren te trekken willen D66 en CDA een defensie-oriëntatie invoeren waarmee "iedere jonge Nederlander ervoor (kan) kiezen een tijd voor Nederland aan de slag te gaan". Maar mocht de belangstelling achterblijven, willen ze de dienstplicht dus weer deels invoeren.

Daarnaast moeten studenten en jongeren vaker woningen delen, vinden de partijen. "Minder studio's en meer samenwonen levert niet alleen snel meer betaalbare woningen op, maar is ook goed voor bestrijding van eenzaamheid." De twee partijen willen een "fors budget" voor infrastructuur naar nieuwe woningen, en een "groot investeringspakket" voor belangrijke bouwlocaties tussen 2030 en 2040. Exacte bedragen worden niet genoemd.

Rekeningrijden en hervorming belasting

De twee partijen willen ook dat het nieuwe kabinet, waar zij deel van uitmaken, een systeem voor rekeningrijden invoert. In dat systeem betalen automobilisten “naar gebruik, plaats en tijd”. Volgens de partijen is dat nodig omdat steeds meer mensen elektrisch gaan rijden, waardoor de inkomsten uit brandstofaccijnzen dalen.

Naast rekeningrijden willen D66 en het CDA het hele belastingstelsel eenvoudiger maken. Zo willen ze inkomensafhankelijke regelingen schrappen en het belastingen- en toeslagenstelsel “simpeler en begrijpelijker” maken. Ook worden “ondoelmatige fiscale regelingen” afgebouwd.

De partijen vinden dat het huidige systeem te ingewikkeld is geworden. Hun doel is om werken meer te laten lonen, de lasten eerlijker te verdelen en vermogen en vervuiling zwaarder te belasten.

Wet tegen overbelasting stroomnet

Met een zogeheten Crisiswet Netcongestie willen D66 en CDA de overbelasting op het stroomnet tegengaan. De wet moet procedures versnellen en ingrijpen mogelijk maken bij stagnatie. Ook moet het bestaande net beter worden benut, bijvoorbeeld via flexcontracten of variabele stroomtarieven. "Het aanpakken van de netcongestieproblemen heeft onze hoogste prioriteit", schrijven de partijen.

Nieuwe informateur

Informateur Sybrand Buma heeft tot volgende week dinsdag om met zijn definitieve verslag te komen. Daarna gaat de Tweede Kamer in debat over zijn bevindingen. Na dat debat wordt naar alle waarschijnlijkheid ook een nieuwe informateur aangesteld.

Buma had al aangegeven niet langer dan drie weken beschikbaar te zijn, vanwege zijn baan als burgemeester van Leeuwarden.