Uniek: Nederlandse sterrenkundigen zien als eersten 'geboorte van planeet'

Voor het eerst in de geschiedenis hebben sterrenkundigen het ontstaan van planeten kunnen waarnemen. En Nederlandse wetenschappers hadden de primeur. Het Nederlandse team zag hoe rond een jonge ster stof en gas begon samen te klonteren tot wat uiteindelijk nieuwe planeten en manen kunnen worden. De ontdekking wordt beschreven in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

De waarneming werd gedaan bij de jonge ster HOPS-315, die zo’n 1300 lichtjaar van ons vandaan staat. De wetenschappers gebruikten daarvoor de bekende ruimtetelescoop James Webb, en een gevoelige telescoop in Chili. Wat ze zagen, komt opvallend dicht in de buurt van hoe ons eigen zonnestelsel miljarden jaren geleden ontstond.

'Overeenkomsten met jong zonnestelsel'

Volgens de Nederlandse Onderzoeksschool voor Astronomie (NOVA) heeft de ster veel weg van "onze zon in zijn jonge jaren". Rond de ster draait een dikke schijf van gas en stof, precies het soort materiaal waaruit planeten kunnen ontstaan. Eerst ontstaan brokken ijs, zogenoemde planetesimalen, die later samenklonteren tot grotere hemellichamen.

Een beeld van babyster HOPS-315. Beeld: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)

Wat de ontdekking extra bijzonder maakt, is de aanwezigheid van siliciummonoxide in die schijf. Dat is een mineraal dat ook op aarde voorkomt, in oude meteorieten. De onderzoekers zagen zowel gas als kristallen van deze stof, wat erop wijst dat het begint te stollen. Precies zoals dat 4,6 miljard jaar geleden ook gebeurde rond onze zon.

Onderzoeker Merel van 't Hoff noemt de beelden van HOPS-315 "een babyfoto van ons zonnestelsel". Volgens haar laat de opname goed zien hoe alles begon: met een jonge ster, omringd door een wervelende schijf van stof die langzaam verandert in planeten en manen.

ANP