Slaat de preutsheid toe? 'Ook in jaren '70 was het gedrag van Derksen abnormaal'

Als de ophef rond de uitspraken van Derksen iets toont is het wel dat Nederland momenteel worstelt met de vraag waar de grens moet liggen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Uit onderzoek van Hart van Nederland bleek donderdag dat een meerderheid van de Nederlanders (53 procent) de commotie rond Derksen overdreven vindt. Hebben we hier te maken met de overwinning van de moderne 'woke-cultuur', zoals Derksen dit donderdag aan tafel bij Vandaag Inside noemde?

Velen zien Nederland in de jaren '70 als een land dat vrij en losbandig was en over de jaren steeds preutser wordt. "We zijn een vreselijk 'woke'-land geworden," reageert een panellid donderdag. "Alles wordt tegenwoordig op een weegschaaltje gelegd."

Een mannelijk panellid vindt dan ook dat Derksen 'geen blaam' treft. "Vijftig jaar geleden stelde dit niets voor, en wisten vrouwen ook van wanten, ze zouden hierom hebben gelachen. Dat er nu zo bizar op wordt gereageerd heeft te maken met de toenemende preutsheid slaat nergens op."

Nederland in de jaren '70

Maar was Nederland echt een land waarin dit soort grensoverschrijdend gedrag zomaar werd getolereerd? "In de 'vrije' jaren '70 demonstreerden vrouwen geregeld tegen onrecht", schrijft historicus Marjonne Maan op Twitter. "Het was de tijd van de Dolle Mina's, de vrouwencafés, en het internationale jaar van de vrouw in 1975. Dat was (en is!) nodig, vanwege mannen zoals Derksen en iedereen die vindt dat het wel meevalt."

"Derksen moet niet doen alsof dit minder ernstig was in de tijd van zijn jeugd, het was toen ook abnormaal", voegt een ouder panellid toe. Een andere vrouw noemt als voorbeeld een ervaring op haar werk in Zaandam. "Er heeft ooit een nieuwe collega in de gesloten winkel mij geprobeerd vast te grijpen. Ik ben helemaal overstuur naar boven gerend, waar mijn baas woonde, en verteld wat mij was overkomen. Die gaf de 'collega' na 1 dag werken zijn ontslag zonder hoor en wederhoor. Wat nou tijdsgeest."

Voortschrijdend inzicht of inperking meningsvrijheid?

Is er dus wel of geen verschil in tijdsgeest? Veel mensen zien wel degelijk dat Nederland preutser wordt, ook om te voorkomen dat je 'gecanceld' wordt. Sommigen voelen zich daardoor steeds beperkter in hun zeggen of schrijven. "Die 53 procent voelen die druk ook dagelijks", refereert Telegraaf-verslaggever Wierd Duk aan het onderzoek van Hart van Nederland. "En die grens wordt steeds meer onder druk van die woke-cultuur teruggedrongen. Als je opvattingen hebt die niet overeenkomen met wat geaccepteerd is, moet je oppassen. Die ruimte in het publieke debat wordt steeds kleiner."

Aan tafel bij Vandaag Inside maakt tafeldame Angela de Jong wel een duidelijk onderscheid tussen de discussie over preutsheid in de samenleving en het mogelijke verkrachtingsverhaal van Derksen. "Dan praat je over misbruik. Die vergelijking gaat aan alle kanten mank."

Het wordt dus enerzijds wellicht preutser, er wordt gevoeld dat je minder grappen 'mag' maken over seks of vrouwen, maar dit kan tegelijkertijd uitgelegd worden als 'voortschrijdend inzicht'. Dat stelt ook Trouw-columnist Emine Uğur. "Het hele probleem met mannen als Johan Derksen is dat ze geïrriteerd zijn dat 'dingen niet meer kunnen'. Er is geen voortschrijdend inzicht, alleen maar verongelijktheid dat ze niet meer vrij hun gang kunnen gaan zoals voorheen."

Dankzij dat voortschrijdend inzicht wordt onrecht nu ook aangepakt, aldus Jolanda Bijl op Twitter. "Het was niet minder erg destijds, het was niet bespreekbaar, toen dacht men anders over over man-vrouw en macht. Voortschrijdend inzicht maakt schade zichtbaar, het onthullen van 'metoo' helpt repareren", schrijft ze.

Beeld: Nationaal Archief/ANP