Jeugdcriminaliteit daalt: 'Social media deels verantwoordelijk voor trend'

Een jongen van 13 jaar die een leeftijdsgenoot neersteekt, twee jonge jongens die een begraafplaats vernielen of jongeren die met een groep op één jongen afstappen om hem te steken en te slaan; de 'jeugd van tegenwoordig' lijkt allesbehalve onschuldig. De misdrijven variëren van ernstig tot schokkend, maar hoe vaak komen jongeren echt in aanraking met criminaliteit? En wat drijft hen tot zulke daden?

Uit cijfers van de Landelijke Jeugdmonitor blijkt dat in 2023 40.000 jongeren als verdachte geregistreerd stonden. Dit komt neer op 1,6 procent van alle 12- tot 23-jarigen. Na stijgingen in 2019 en 2022 is er nu weer sprake van een dalende trend. Die daling geldt voor bijna alle misdrijven, behalve drugsmisdrijven. De meest voorkomende delicten zijn vermogensmisdrijven, zoals inbraak of diefstal.

Verklaring daling

Criminoloog prof. dr. Frank Weerman ziet de daling niet alleen in Nederland: "Ook in veel andere westerse landen zie je die daling. Het heeft misschien te maken met dat er betere maatregelen zijn om jeugdige criminelen tegen te gaan. Bovendien is er meer onderzoek gedaan naar de juiste interventie." Volgens hem speelt ook een verbeterde relatie tussen ouders en kinderen een rol.

De belangrijkste verklaring is volgens Weerman echter de opkomst van social media en smartphones. "Hierdoor hangen minder jongeren rond op straat en raken ze minder snel in contact met de criminele wereld." Toch waarschuwt hij dat smartphones niet dé oplossing zijn: "De laatste jaren zijn er ook andere soorten jeugdcriminaliteit bij gekomen, zoals bijvoorbeeld het online aanbod om mee te werken met criminele klussen."

Verschillende soorten jongeren

Sommige jongeren zijn vatbaarder voor criminaliteit dan anderen. Weerman legt uit: "Jongeren met een licht verstandelijke beperking hebben over het algemeen meer kans om crimineel gedrag te vertonen. Ze zijn slechter in het inschatten van risico's, gevoeliger voor groepsdruk en weten vaak niet goed waar ze mee bezig zijn."

Ook het opleidingsniveau speelt een rol. "Net als iedereen vinden jongeren het heel belangrijk om succes te hebben. Wanneer jij door omstandigheden en achtergrond minder kans hebt op succes, ben je wellicht sneller geneigd om in het criminele circuit succesvol te worden." Daarnaast is de invloed van leeftijdsgenoten groot. "Jeugdcriminaliteit wordt vaak met anderen gedaan. Dat komt omdat het voor jongeren extra belangrijk is ergens bij te horen en waardering te krijgen van leeftijdsgenoten."