Rapport: enorme misstanden in turnwereld, slachtoffers verdienen erkenning

In de Nederlandse turnwereld hebben inderdaad ernstige misstanden plaatsgevonden. Die conclusie staat in het nieuwe rapport 'Ongelijke Leggers'. Volgens de onderzoekers moet turnbond KNGU slachtoffers van het grensoverschrijdend gedrag excuses aanbieden. Ook is een financiële tegemoetkoming voor sommige oud-turnsters op zijn plaats.

De turnwereld in Nederland staat al ruim een jaar volledig op z’n kop. Turncoach Gerrit Beltman vertelde afgelopen juli hoe hij turnsters psychisch en lichamelijk mishandelde. Daarna stapelden de verhalen zich op. Zo deelden onder meer oud-turnsters Joy Goedkoop, Loes Linders en Stasja Köhler hun verhaal.

Het was reden genoeg voor de KNGU om een onafhankelijk onderzoek in te stellen naar het grensoverschrijdende gedrag in de gymsport. De resultaten zijn woensdag gepresenteerd. De onderzoekers zelf spreken van een "illustratief, maar niet representatief" onderzoek. Dit omdat slechts 20 procent van de mogelijke respondenten de vragenlijst heeft ingevuld.

Turnzaal afgeplakt

In het rapport is een onderscheid gemaakt tussen de oud-turners en de huidige generatie sporters die aan een vorm van gymnastiek doen. Uit het onderzoek blijkt dat er een angstcultuur heerste onder de turnsters. Zo werd de turnzaal bijvoorbeeld afgeplakt, zodat mannelijke maar ook vrouwelijke coaches ongezien hun gang kon gaan.

Ook werden sporters regelmatig ten overstaan van de hele groep op een weegschaal gezet. Uit angst voor een te hoog gewicht besloten sommigen eerst over te geven voordat zij de weegschaal opstapten. "Dat had vroeger niets met topsport te maken. En dat heeft ook nu niets met topsport te maken", aldus hoofdonderzoeker Marjan Olfers.

Psychisch én lichamelijk

Niet alleen psychisch, maar ook lichamelijk werden de sporters mishandeld. Dat varieerde van bespuugd worden tot gevallen waarin zelfs sprake was van seksueel grensoverschrijdend gedrag. De mishandelingen leidden tot PTSS, depressieve klachten, zelfmoordgedachten en zelfs suïcidepogingen.

Ook in het huidige klimaat zijn er op alle niveaus – van recreatief tot internationale wedstrijden – gevallen bekend van grensoverschrijdend gedrag. Maar, stellen de onderzoekers vast, in de recreatieve sector valt het mee. Het foute gedrag neemt toe naarmate het niveau toeneemt, luidt de conclusie.

In totaal gaf twee op de drie ondervraagde sporters aan slachtoffer te zijn van grensoverschrijdend gedrag. De misstanden leidden bij sommigen tot burn-outs en identiteitsproblemen.

Aanbevelingen

In het ruim 400 pagina’s tellende rapport staan ook allerlei aanbevelingen om de misstanden in de turnwereld te verhelpen en voorkomen. Zo moet er voor de oud-sporters onder andere professionele nazorg komen. De onderzoekers willen verder dat er nu meer ogen in de gymzaal komen, zodat de coaches niet ongestoord hun eigen werkwijze kunnen uitoefenen.

Verder richten de onderzoekers zich tot de KNGU. De bond moet een zwaardere regierol op zich nemen en meer grip krijgen op de ruim 900 turnclubs in Nederland. Een andere aanbeveling in het rapport was dat het leed dat de sporters is toegedaan erkend wordt.

KNGU biedt excuses aan

En die erkenning kwam er: voorzitster Monique Kempff van de KNGU maakte bij de presentatie van het rapport zichtbaar geëmotioneerd excuses richting de turnsters. "Jullie deden een stap naar voren en hielden ons een spiegel voor", stelde ze vast op een persconferentie over de misstanden.

"Moedig legden jullie de pijnlijke geschiedenis van onze gymsport bloot", vervolgde ze. "Niemand mag nu meer wegkijken. Niemand kan het duistere verleden nog ontkennen. Namens de KNGU zeg ik sorry en bied ik jullie onze excuses aan."