Toeslagenouders en gaswinningsslachtoffer op lijst SP, maar gaan zij ook de Kamer in?

De SP presenteerde dinsdag de conceptversie van hun kandidatenlijst en daar staan drie opvallende namen op: Kristie Rongen, Janet Ramesar en Niels van der Wijk. Politieke ervaring hebben ze niet, maar wel ervaring met falend overheidsbeleid. Ze zijn daarom lijstduwers. Maar wat gebeurt er als het volk ze de Kamer in stemt?

Rongen en Ramesar zijn slachtoffers in het toeslagenschandaal en maken zich hard voor gerechtigheid voor toeslagenouders. Van der Wijk is getroffen door de gaswinning in Groningen en kwam samen met buurtbewoners in actie voor een beter beleid.

Kristie Rongen heeft al wat debatervaring. Zij stond tijdens het RTL Verkiezingsdebat tegenover Mark Rutte. "Uw collega’s zoals Snel, Wiebes en Asscher traden af en namen hun verantwoordelijkheid. Waarom denkt u aan te kunnen blijven?", vroeg ze hem toen. Toch is ze niet van plan om in Kamer te gaan zitten.

Stoppen met lijstduwers

"Natuurlijk is die onverkiesbaar", zegt Rongen zelf over haar plek op de lijst. "Dat hebben we ook zo afgesproken." Ze is niet de enige die zo'n plek heeft. Renske Leijten, die op 4 juli de Kamer verliet, staat op nummer vijftig, de laatste plek op de lijst. Ze "sluit de kandidatenlijst af als lijstduwer", staat op de site van de SP.

Lijstduwers zijn mensen die wel op de lijst van een politieke partij staan, maar waarvan het niet de bedoeling is dat ze daadwerkelijk in de Kamer terechtkomen. De partij gebruikt ze omdat de verwachting is dat ze veel stemmen naar de partij toe zullen trekken. Zo was Maarten van Rossem lijstduwer voor de PvdA bij de Waterschapsverkiezingen.

Sommige mensen zien lijstduwers als een valse advertentie. Renske Leijten trekt jouw stem wellicht wel naar de SP toe, maar zij gaat jou niet vertegenwoordigen in de Tweede Kamer. 59 procent van Nederland vindt dat partijen moeten stoppen met lijstduwers.

Dat blijkt uit representatief onderzoek onder 3.279 deelnemers van het Hart van Nederland-panel. Een kwart van de deelnemers vind dat lijstduwers wel kunnen, 16 procent heeft geen mening.

Verplicht de kamer in

Daarnaast vindt 84 procent dat kandidaten die met voorkeursstemmen worden gekozen, het verplicht zijn aan hun kiezers om de Kamer in te gaan. 9 procent vindt dat dat niet hoeft, 8 procent van de deelnemers heeft geen mening.

Een goed voorbeeld is Albert Verlinde die lijstduwer was voor de VVD bij de gemeenteraadsverkiezingen in Vught, maar kreeg meer dan 400 stemmen. Genoeg om de gemeenteraad in te gaan, en dat deed hij ook.

Rongen sluit niet uit dat ze de Kamer ingaat. "Als ik meer dan 18.000 stemmen haal, heb ik recht op een zetel. Ik zeg niet dat ik het zou doen, maar ik zeg ook niet bij voorbaat nee." Maar of Nederland daar op zit te wachten? 38 procent vindt dat een ervaringsdeskundige als Rongen geschikt is als Kamerlid. Daartegenover vindt 59 procent van niet.