Rechter: Staat moet stikstofdoel 2030 halen, anders wacht miljoenenboete

De Staat moet voor 31 december 2030 zorgen dat op de helft van de stikstofgevoelige natuur niet meer stikstof neerkomt dan die natuur aankan, zoals in de wet is vastgelegd. Dat heeft de rechter woensdagochtend gezegd in de rechtbank in Den Haag. De rechter wil ook dat de Staat prioriteit geeft aan de meest kwetsbare natuur. De rechter verbindt aan dit bevel een dwangsom van 10 miljoen euro. Greenpeace had de zaak tegen de Staat aangespannen en krijgt op veel punten gelijk. De actiegroep reageert 'opgelucht' na de uitspraak.

Voor de rechtbank is helder dat de overheid al jaren te weinig doet om de achteruitgang van natuurgebieden te stoppen. Op veel beschermde Natura 2000-gebieden komt meer stikstof terecht dan de natuur aankan en dat is in strijd met Nederlandse en Europese wetgeving. De rechtbankvoorzitter noemde de wettelijk vastgelegde doelen "de absolute ondergrens". Van het doel voor dit jaar staat al vast dat het niet meer haalbaar is. Voor het doel van 2030 is dat volgens de rechtbank ook waarschijnlijk.

Overheid haalde streep door veel plannen

In het vonnis wijzen de rechters erop dat het vorige kabinet allerlei plannen had gemaakt om de verslechtering van de natuur te stoppen. Het huidige kabinet heeft echter een streep gezet door veel van de plannen, waaronder het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het transitiefonds van ruim 24 miljard euro. De rechtbank ziet daarin een duidelijke "stap terug", zeker omdat het beschikbare budget omlaag gaat naar zo'n 5 miljard euro, dat voornamelijk voor innovaties is bedoeld.

De rechtbank stelt vast dat "stevige, onvermijdelijke reducties" noodzakelijk zijn en draagt de overheid op direct te beginnen met de uitvoering van het vonnis. De Staat kan wel in beroep gaan, maar zal dus in de tussentijd al maatregelen moeten nemen om de doelen dichterbij te brengen. Daarbij moeten de meest kwetsbare gebieden die te hoge concentraties ammoniak en stikstofoxiden te verduren hebben steeds de hoogste prioriteit krijgen.

Hoger beroep

Greenpeace is "opgelucht" dat de rechter heeft geoordeeld dat de Staat meer haast moet maken met de aanpak van de stikstofuitstoot, maar spreekt ook van een "dubbel gevoel". De Staat moet ervoor zorgen dat in 2030 de helft van de kwetsbare natuurgebieden niet meer overbelast is. Wordt dat doel niet gehaald, dan wordt een dwangsom van 10 miljoen euro opgelegd.

"Nederland trekt altijd aan het kortste eind en eindelijk zegt een rechter nu: 'Zo kan het niet'. De overheid overtreedt zijn eigen wetten en moet nu aan de slag, die stikstofuitstoot moet naar beneden", zegt Greenpeace-directeur Andy Palmen in een eerste reactie na de uitspraak. "Als je als kabinet nu niet luistert, weet ik het ook niet meer." De milieuorganisatie bekijkt nog of ze in hoger beroep gaat.

Dwangsom

Een dwangsom opleggen aan de Staat gebeurt niet vaak. Toch vindt de rechter het in dit geval nodig, omdat de Staat beleid heeft geschrapt en er geen duidelijk plan ligt om de doelen alsnog te halen. Greenpeace had 100.000 euro per dag geëist.

ANP