Weduwen dagen Shell voor rechter wegens executies echtgenoten

Vier Nigeriaanse weduwen dagen Shell voor de rechtbank in Den Haag om de executies van hun echtgenoten in 1995. De vrouwen beschuldigen Shell ervan het toenmalige militaire regime te hebben aangezet tot de executies. De weduwen en Amnesty International, die de vrouwen ondersteunt, zeggen dat Shell het regime aanzette tot onder meer de onrechtmatige arrestatie en detentie van hun echtgenoten. Negen mannen, de 'Ogoni Nine', werden na een schijnproces opgehangen, volgens de mensenrechtenorganisatie omdat ze kritisch waren over Shell en het regime. De vrouwen eisen excuses en een schadevergoeding.

Getraumatiseerd

De vrouwen zijn emotioneel tijdens hun getuigenis. Esther Kiobel en Victoria Bera vertelden hoe hun echtgenoten veel geld aangeboden kregen om tegen anderen te getuigen, en hoe ze dat hadden geweigerd. "Mijn man had een goed hart. Nu ben ik een armoedige weduwe die alles kwijt is. De misstanden die mijn familie en ik doormaakten waren een afschuwelijke ervaring die ons tot de dag van vandaag heeft getraumatiseerd'', zei de inmiddels Amerikaanse Kiobel.

Reactie Shell

"We zijn niet blind voor het vreselijke en ingrijpende verlies dat de vrouwen hebben geleden en willen op geen enkele wijze afdoen aan wat ze hebben doorstaan'', stelt de advocate van de multinational tijdens de zitting. "Maar Shell is niet verantwoordelijk voor deze gebeurtenissen en er wordt geen recht gedaan als het bedrijf wordt veroordeeld voor het handelen van anderen.'' Shell betaalde eerder wel 15 miljoen dollar aan de nabestaanden van een van de geëxecuteerde mannen, de activist Ken Saro-Wiwa. "Dat was een humanitair gebaar, Shell heeft nooit de verantwoordelijkheid voor zijn dood aanvaard.''

Militaire dictatuur

De executies volgden op demonstraties van de Ogoni tegen de oliewinning van Shell in de Nigerdelta. De etnische groep leeft in het zuidoosten van Nigeria. De 500.000 mensen zijn afhankelijk van visserij en landbouw. De militaire dictatuur maakte met veel geweld een einde aan de protesten. Lees ook: Milieudefensie sleept Shell voor de rechter wegens klimaatschade Tussen 1976 en 1991 waren er door de oliewinning van Shell zeker 2.900 lekkages in de Nigerdelta. De ruim 333.800.000 liter olie die daardoor de natuur inliep zorgde ervoor dat het land niet meer geschikt is voor landbouw. Het grondwater is bovendien hevig verontreinigd met benzine. Volgens schattingen van het United Nations Environment Programme duurt het nog decennia tot dat is opgelost. De kosten lopen in de miljarden.

27 dorpen overvallen

Toen Shell in 1993 een nieuwe pijplijn wilde aanleggen, leidde dat ook tot hevige protesten. In de nasleep werden naar schatting 27 dorpen overvallen door de Nigeriaanse regering. Daarbij kwamen 2.000 Ogoni-mensen om het leven en raakten er 80.000 hun huis en haard kwijt. Volgens Amnesty moedigde het olieconcern geregeld het regime aan maatregelen tegen de Ogoni-gemeenschap te nemen, in de wetenschap dat dat tot mensenrechtenschendingen kon leiden.

Geen visum

Twee vrouwen die inmiddels in de Verenigde Staten en Canada wonen, zijn dinsdag aanwezig bij de zaak. Twee aanklaagsters die nog in Nigeria wonen, hebben geen visum gekregen. Lees ook: Kamer wil opheldering over ‘deal van 7 miljard’ met Shell “De executies die in die tijd werden uitgevoerd door een militaire regering hebben ons diep geraakt", laat een woordvoerder van de Shell Petroleum Development Company van Nigeria Limited (SPDC) weten. “De Shell Group, naast andere organisaties en individuen, deed in die tijd een oproep aan de Nigeriaanse president om clementie te verlenen. Tot onze spijt werd hieraan geen gehoor gegeven."

Droevige gebeurtenissen

SPDC heeft de beschuldigingen in deze zaak altijd verworpen. “SPDC heeft niet samengespannen met de autoriteiten om de onrusten te onderdrukken, het heeft op geen enkele wijze gewelddadigheden aangemoedigd of verzocht in Nigeria en het had geen rol in de arrestatie, de rechtszaak en de executie van de negen Ogoni-mannen. Wij geloven dat het bewijsmateriaal duidelijk aantoont dat Shell niet verantwoordelijk is voor deze droevige gebeurtenissen." ANP/Redactie