Tien afgetreden kabinetsleden in Rutte III: van Zijlstra tot Van Nieuwenhuizen

Nu demissionair minister Cora van Nieuwenhuizen weggaat is de stoelendans in kabinet Rutte III compleet. Sinds dit -inmiddels gestruikelde- kabinet startte op 26 oktober 2017 zijn maar liefst tien ministers en staatsecretarissen afgetreden. Dan rekenen we Kajsa Ollongren voor het gemak ook even mee, zij keerde na een periode van ziekte wel weer terug. 

Tien bewindspersonen die hun post verlaten klinkt misschien nog niet eens als zo ontzettend veel. Maar als je bekijkt hoeveel er moet worden geschoven binnen het kabinet begint het te duizelen. De ene ministerspost wordt opgeknipt, een staatsecretaris wordt minister, er komt een tijdelijke vervanger, portefeuilles worden opnieuw verdeeld, en taken worden waargenomen.  

De toekomst van Mark Rutte

Wat doet deze stoelendans-chaos met de reputatie van dit kabinet, en met de reputatie van Rutte in het bijzonder? Schandaaltjes, liegen, burn-outs en informatie achterhouden. Vele van de oorspronkelijke zestien ministers en acht staatssecretarissen zullen we nooit meer terugzien in de politiek. Al dat gestuntel doet natuurlijk wat met de geloofwaardigheid van een kabinet, er ontstaat een beeld van een club brekebeentjes.

Op 15 januari van dit jaar struikelde dit kabinet al over de toeslagenaffaire. Rutte lijkt nog even verder te kunnen, maar volgens ingewijden is de kans op een kabinet Rutte IV dat de rit uitzit vrijwel nihil. Als zo’n kabinet er komt zullen de parlementaire enquêtes over de toeslagenaffaire, de gaswinning en de aanpak van corona de positie van Rutte vrijwel zeker onhoudbaar maken. 

Halbe Zijlstra trapt af

Op 13 februari 2018 opent Halbe Zijlstra het bal. De Minister van Buitenlandse Zaken moet aftreden omdat hij stoere verhalen vertelde over zijn bezoek aan de datsja van Vladimir Poetin. Dat bezoek bleek er nooit te zijn geweest. Minister Sigrid Kaag neemt zijn bevoegdheden waar. Later volgt Stef Blok Zijlstra definitief op.

Een jaar later dient Mark Harbers, staatsecretaris Justitie en Veiligheid zijn ontslag in, hij heeft cijfers van misdrijven en asielzoekers achtergehouden. Ankie Broekers-Knol volgt hem op.

Vanaf oktober 2019 legt Kajsa Ollongren haar taken als minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vanwege gezondheidsklachten neer. Haar taken worden door verschillende staatssecretarissen overgenomen.

Op 18 december 2019 stapt Menno Snel, staatsecretaris van Financiën op. Hij had het vertrouwen van de Tweede Kamer verloren. Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief delen de post van Snel op en worden ieder staatsecretaris van een deel.

Coronaminister Bruno Bruins onwel

Inmiddels is het 2020. Op 18 maart wordt minister voor Medische Zorg en Sport, Bruno Bruins onwel in de Tweede Kamer. Hij is oververmoeid door het uitbreken van de coronacrisis. Een dag later neemt hij ontslag. Minister De Jonge van Volksgezondheid neemt zijn taken waar en een paar dagen later wordt Martin van Rijn de nieuwe minister van Medische Zorg.

In april keert Ollongren terug na bijna zes maanden afwezigheid. Haar vervangers, Raymond Knops en Stientje van Veldhoven worden weer gewoon staatssecretaris. Op 9 juli volgt Tamara van Ark Martin van Rijn op als minister voor Medische Zorg. Haar plek als staatsecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt overgenomen door Bas van ’t Wout.

Stoelendans compleet

Het is januari 2021. Eric Wiebes treedt af. De minister van Economische Zaken en Klimaat overleeft de toeslagenaffaire niet. Bas van ’t Wout wordt minister van Economische Zaken en Klimaat. Minister Wouter Koolmees neemt zijn taken als staatssecretaris over. Drie maanden later is Van ’t Wout opgebrand, hij heeft een burn-out. Stef Blok neemt zijn plaats in. Sigrid Kaag volgt Blok op als Minister van Buitenlandse Zaken. Zij wordt opgevolgd door Tom de Bruin als minister voor Buitenlandse Handel, Dennis Wiersma wordt staatsecretaris van Sociale Zaken en Steven Weyenberg gaat Sociale Zaken en Werkgelegenheid doen.

En dan komt voorlopig het laatste dansje: Cora van Nieuwenhuizen treedt af op 31 augustus. Ze heeft een nieuwe baan bij Energie-Nederland. Barbara Visser wordt minister en zij wordt zelf weer vervangen door Ank Bijleveld.  

Het is een complexe stoelendans die in nog geen drie jaar tijd wordt afgeraffeld. Nu de formatie alsmaar langer duurt is de kans groot dat er meer staatsecretarissen en ministers een nieuwe baan buiten de politiek vinden. Ze zijn immers al een tijdje demissionair en moeten ook aan hun toekomst denken. Goeie kans dus dat er nog een ‘stoelendans part 4’ komt. Wordt vervolgd.