Stikstofbemiddelaar Remkes had twijfels over boerengesprekken

Johan Remkes had niet gedacht dat het gesprek tussen de politiek en de boeren vorig jaar zou slagen. "Maar dat werd gaandeweg wat hoopvoller", zegt Remkes, die voor zijn rol in de stikstofcrisis donderdag de Machiavelliprijs kreeg.

In juli 2022 zat het stikstofdebat in een impasse. Boeren demonstreerden omdat ze hun toekomst zagen verdwijnen. Ze blokkeerden daarbij snelwegen of kwamen verhaal halen bij provinciehuizen. Het kabinet wil de komende jaren de uitstoot van stikstofoxiden en ammoniak fors verminderen, omdat die een grote belasting vormen voor de natuur en de biodiversiteit. Volgens het kabinet is de landbouw de grootste uitstoter van stikstof.

Remkes werd 'vrij consequent gekwalificeerd'

Het kabinet gaf Remkes de taak om de verschillende partijen met elkaar om tafel te krijgen om toekomstgesprekken te voeren. Boerenorganisaties verzetten zich in eerste instantie tegen de benoeming van Remkes, omdat hij eerder de commissie voorzat die twee bepalende rapporten schreef over het stikstofbeleid. Daarnaast werd de ervaren bestuurder naar eigen zeggen "vrij consequent gekwalificeerd als bemiddelaar, ook een beetje door de Kamer". Die rol wilde hij juist niet op zich nemen. Hij wilde wel de gesprekken voorzitten, ondanks "dat het probleem zo ingewikkeld is" dat het zoeken naar een oplossing lang zou duren.

De zaken werden "gaandeweg ook nog wat gecompliceerder omdat minister Hoekstra een geweldig boeiend interview gaf in het Algemeen Dagblad", zegt Remkes grijnzend over de uitlatingen van de CDA-leider. Die zei een maand nadat Remkes aan de gesprekken tussen kabinet en boeren was begonnen dat zijn partij 2030 als deadline "niet heilig" vindt. Het kabinet reageerde hierop door de uitlatingen van vicepremier en CDA-voorman Hoekstra "terzijde te leggen" en het stikstofdossier in de ijskast te zetten totdat Remkes met zijn conclusies kwam.

Conclusie: zwalkend en soms falend beleid

Remkes kwam uiteindelijk begin oktober met bevindingen. Een van zijn belangrijkste conclusies: de steeds grotere kloof tussen stad en platteland voedt onvrede onder boeren. Hij stelde dat boeren de afgelopen jaren te maken hebben gehad met een "zwalkend en soms falend" beleid.

Het verslag van Remkes werd volgens hemzelf extra belangrijk gemaakt door de houding van het kabinet. "Omdat iedereen zei: we wachten op Remkes." Aanvankelijk wilde de oud-minister louter hoofdlijnen schetsen, vooral over het proces. "Maar toen werd ik ook gedwongen om meer op de inhoud in te gaan."

Bovenstaande video is eerder uitgezonden door Hart van Nederland.

Hart van Nederland/ ANP