Stemmen in coronatijd: zo kun je tijdens de verkiezingen je stem uitbrengen

Lekker met zijn allen in de rij voor het stemlokaaltje in de plaatselijke gymzaal is er dit jaar niet bij. Stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen in coronatijd gaat er net even anders uitzie dan we gewend zijn. Maar hoe gaat het precies in zijn werk? We zetten het voor je op rij.

Volg het laatste nieuws over het coronavirus in Nederland via ons liveblog.

Een zogenoemde verkiezingstrailer, drive-throughs en tenten in de buitenlucht. De gemeenten zijn vanwege het coronavirus inventief met het creëren van ruime plekken waar mensen tijdens de Tweede Kamerverkiezingen halverwege maart kunnen stemmen.

Extra maatregelen in het stemlokaal

Kiezers moeten bij het stemmen een mondkapje dragen en moet hun handen schoonmaken. Voordat iemand mag stemmen, wordt een gezondheidscheck gedaan. De kiezer moet de vragen zelf beantwoorden. Als iemand niet alle vragen met 'nee' kan beantwoorden, mag die persoon niet in het stemlokaal stemmen.

De stemlokalen worden zo ingericht dat kiezers en stembureauleden 1,5 meter afstand kunnen houden en dat er voldoende wordt geventileerd. De stembureauleden doen ook een gezondheidscheck voordat ze beginnen.

Niet te druk in stemlokalen

In elk stemlokaal is een extra stembureaulid dat in de gaten houdt of het niet te druk wordt en of iedereen zich aan de maatregelen houdt. Deze persoon kan mensen er ook op wijzen om 1,5 meter afstand te houden en vragen om voor het stemmen de handen te reinigen.

In het stemlokaal worden potloden, stemhokjes, tafels, en andere voorwerpen geregeld schoongemaakt. In sommige gemeenten krijgen alle kiezers een eigen rood potlood dat ze daarna mee naar huis mogen nemen. Er zijn ‘kuchschermen’ tussen de kiezers en de leden van de stembureaus. Kiezers moeten hun identiteitsdocument bij het stemmen aan het stembureaulid tonen vanachter het kuchscherm.

Stemdrive-through in grote steden

Onder meer Utrecht, Enschede, Amsterdam en Rotterdam krijgen een stemdrive-through. In Utrecht kunnen mensen op de fiets en met de auto terecht op de P&R Westraven. In Rotterdam komt een drive-through bij de Kuip in Zuid en eentje bij Melanchtonweg in Noord.

In Amsterdam wordt bij de RAI een stembureau voor auto's ingericht. Vanwege de stemvrijheid en het stemgeheim mogen er geen andere volwassenen dan de bestuurder in de auto zitten. Ook komt er een speciale fietsstraat om te stemmen.

Mobiele stembureaus

In Utrecht gaat de gemeente rondrijden met een speciale verkiezingstrailer. "We rijden hiermee naar wijken waar over het algemeen de animo om te stemmen laag is. Bij andere verkiezingen deden we dit met een busje, maar dat is niet coronaproof. De trailer is dat wel", aldus een woordvoerster van de gemeente.

Ook Rotterdam krijgt een mobiel stembureau, de route hiervan wordt later bekend. Andere bijzondere stemplekken in Utrecht zijn stadion De Galgenwaard en het Spoorwegmuseum. In Den Haag kan onder meer gestemd worden in het Kurhaus, de Koninklijke Schouwburg en het Hilton Hotel. In Amsterdam zijn stemlocaties op Centraal Station, in de Melkweg, Pathé de Munt en het Scheepvaartmuseum.

Stemmen tellen op centrale plek

Diverse grote gemeenten gaan de stemmen na de verkiezingen tellen op een centrale plek. Volgens de gemeente Utrecht is het doel hiervan om de stemmen efficiënter te tellen zodat er minder fouten worden gemaakt en er minder herteld hoeft te worden. "Bovendien is het nu beter te regelen met het coronavirus. Mensen kunnen beter afstand houden", aldus een woordvoerster.

De gemeente Utrecht gaat de stemmen centraal tellen in de Jaarbeurs. Eerst worden op 17 maart de stemmen per partij geteld en een dag later de stemmen per persoon. De stembussen zullen vanaf de stemlokalen per bussen naar de Jaarbeurs worden gebracht. In Rotterdam worden de stemmen verzameld in Ahoy. Ook het vervoer van de stemmen naar deze locaties gaat met bussen.

In Enschede gaat de gemeente de stemmen in de Diekmanhal centraal tellen. Op het parkeerterrein bij deze hal komt ook een van de twee stemdrive-throughs waar mensen met de auto, fiets of scootmobiel doorheen kunnen rijden. Op een aantal plekken in de stad worden ook tenten neergezet waar mensen in de buitenlucht kunnen stemmen.

Rode potlood mag mee na het stemmen

Als één van de maatregelen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, geven veel gemeenten aan iedere kiezer apart een rood potlood. De potloden liggen deze keer niet aan een ketting in het stemhokje.

In sommige gemeenten mogen de kiezers het potlood mee naar huis nemen. In andere stembureaus kunnen mensen het potlood inleveren in een apart bakje in het stembureau. Ingezamelde potloden worden gerecycled of, na reiniging, bij een volgende verkiezing opnieuw gebruikt.

Potloodjes omgetoverd tot kunstwerk

Ook zijn er gemeenten die een nieuwe bestemming voor de potloden hebben gevonden. De gemeente Rotterdam wil 90.000 stempotloodjes verzamelen voor een kunstwerk over laaggeletterdheid.

Bruynzeel, dat veel rode potloden levert, heeft in vergelijking met voorgaande verkiezingsjaren de verkoop met zo'n 300 procent zien stijgen.

In Limburg komen veel potloden van kantoorartikelenfirma Timmermans. Volgens De Limburger levert de firma in Roermond bijna 800.000 rode potloden aan tal van grotendeels Limburgse gemeenten.

ANP