Oppositie slijpt de messen in aanloop naar debat over mondkapjesdeal, kan De Jonge aanblijven?

Het lijkt wel of heel Den Haag bloed ruikt nu minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting) zich aankomende donderdag gaat verantwoorden in de Tweede Kamer over zijn betrokkenheid bij de mondkapjesdeal van Sywert van Lienden. De oppositie slijpt de messen, terwijl de coalitie nog niet vooruit wil lopen op de zaken. "Laten we eerst het debat afwachten", zegt minister-president Mark Rutte.

De Jonge stelt dat het "staatsrechtelijk ongebruikelijk is" om aan het debat mee te doen, omdat hij momenteel geen minister van Volksgezondheid meer is. Maar hij "hecht er aan om de vragen die zijn opgekomen zelf te beantwoorden en de context te kunnen toelichten". En die vragen zijn er.

Vragen die alleen hij kan beantwoorden

Attje Kuiken (PvdA) noemt het besluit van De Jonge verstandig: "Het is niet niets dat hij op zowel Kamervragen als in de media heeft verkondigd dat hij niet betrokken was bij de deal, en nu lijkt het erop dat hij dat wel was." Daarnaast vraagt Kuiken zich ook af waarom De Jonge zijn privémail heeft gebruikt tijdens de coronacrisis. “Er zijn gewoon veel vragen die eigenlijk alleen hij kan beantwoorden."

Of De Jonge nog het vertrouwen van de Kamer kan terugwinnen, ligt volgens Kuiken in de handen van De Jonge zelf. "Hij moet nu transparant zijn en openheid van zaken gaan geven, fouten kun je maken, maar daar moet je achteraf dan niet voor wegduiken of proberen om ze te verdoezelen. De waarheid moet boven tafel komen, dat mag je als samenleving verwachten van het kabinet."

Vertouwen

Caroline van der Plas (BBB) sluit zich daarbij aan. Ze denkt dat het terugwinnen van het vertrouwen nog een hele opgave gaat zijn voor De Jonge. “Er is veel gebeurd en in feite heeft hij over zijn betrokkenheid bij de mondkapjesdeal gelogen. Liegen is een doodzonde.” Als uit het debat naar voren komt dat hij heeft gelogen of geprobeerd zaken te verbergen, moet De Jonge zijn biezen pakken, vindt de BBB-leider.

Fervent tegenstander van het coronabeleid Thierry Baudet (FVD) volgt de ontwikkeling op de voet. "Voor mij is de Sywert-deal bijzaak in het hele verhaal. Waar ik meer geïnteresseerd in ben is waar die vijf miljard euro is gebleven die ‘zoek’ is geraakt vanuit zijn toenmalige ministerie."

Volgens de FVD-voorman zit een deel van dat geld "ongetwijfeld" in de deal met Van Lienden. "Het is veel groter dan alleen die deal", vertelt Baudet. Wel heeft hij er een hard hoofd in dat het debat tot iets gaat leiden. "De coalitie houdt hem een hand boven het hoofd en dat gaan ze denk ik blijven doen. Zolang dat niet verandert zie ik niet gebeuren dat De Jonge gaat vertrekken."

Debat afwachten

Leden van de coalitie willen nog niet vooruitlopen op het debat. Jan Paternotte (D66) op de vraag of Hugo de Jonge nog het vertrouwen terug kan winnen: "Het is, staatsrechtelijk gezien, zeer ongebruikelijk dat een minister zich moet verantwoorden voor een vorige portefeuille, laten we eerst het debat afwachten."

In gesprek met de pers laat Paternotte ook weten weleens zijn privémail te gebruiken om Tweede Kamerstukken te versturen: "Het komt soms voor dat je vanuit huis niet in de digitale Kamer-omgeving komt, ik moet die stukken dan toch versturen en daarom gebruik ik soms ook mijn privémail."

Mark Rutte: "Er zijn vragen over gesteld en die gaan we proberen te beantwoorden." De vraag of Rutte de ophef over de deal overdreven vindt wuift hij weg: “We gaan zien wat De Jonge te vertellen heeft. We gaan eerst in kaart brengen wat er allemaal is gezegd en wat er gezegd gaat worden."

In principe is het onderzoek naar de mondkapjesdeal nu het terrein van de huidige minister voor Langdurige Zorg, Conny Helder. Zij zou het debat donderdag met de Kamer voeren. Haar woordvoerder laat weten dat Helder nog steeds bij het debat zal zijn. Of De Jonge daadwerkelijk bij het debat is, is aan de Tweede Kamer.