Linkse oppositie wil dat banken meebetalen aan oplossing stikstofcrisis

De linkse oppositie wil dat de financiële sector meebetaalt aan een oplossing voor de stikstofcrisis. In de plannen van het kabinet dreigen de miljarden die daarvoor zijn vrijgemaakt bij banken terecht te komen in plaats van op het platteland, waarschuwt SP-Kamerlid Sandra Beckerman. Dit terwijl banken juist geprofiteerd hebben van het landbouwbeleid van de afgelopen decennia.

Banken hebben de huidige crisis mede veroorzaakt door schaalvergroting in de landbouwsector te financieren, stelt Beckerman. Veel boeren zitten daardoor nu "klem bij de Rabobank", aldus de socialiste. Als zij zich laten uitkopen, zijn zij een groot deel van het geld dat zij krijgen kwijt aan aflossing van hun schulden.

Bovendien komt het de verdere leefbaarheid van het platteland ten goede als het geld vanuit het stikstoffonds daar terechtkomt, denkt Beckerman. Volgens haar verschraalt die leefbaarheid daar al jaren, doordat er te weinig geld is om voorzieningen zoals winkels of het openbaar vervoer overeind te houden.

Ook PvdA'er Joris Thijssen wil een bijdrage van de grote partijen "die zoveel geprofiteerd hebben van dit systeem". Hij doelt daarbij op banken, maar ook op grote bedrijven in bijvoorbeeld de agrarische en voedingsmiddelenindustrie.

Grootverdienersheffing

Volgens Partij voor de Dieren-leider Esther Ouwehand zullen "die lui moeten meebetalen, eigenlijk terugbetalen wat ze ten onrechte hebben verdiend ten koste van de boeren, ten koste van de natuur en ten koste van de belastingbetaler". Ze denkt aan een heffing voor de "grootverdieners aan dit drama". Ook GroenLinks-leider Jesse Klaver zegt dat "banken en bedrijven die verantwoordelijk zijn moeten meebetalen".

Ouwehand zegt dat het landbouwbeleid van de afgelopen decennia "alleen maar verliezers heeft opgeleverd". Banken zijn daar een uitzondering op. "De Rabobank is maar wat rijk geworden van die voortdurende sturing op technologische innovaties, waarvoor boeren moesten aankloppen bij de Rabobank. Waarop de bank zei: dat kan, maar dan moet je wel uitbreiden", schetst de politica.

De linkse partijen eisen ook zekerheid dat de stikstofruimte die met de kabinetsplannen wordt vrijgespeeld, op de juiste plek terechtkomt. "Gaat die naar de hoogste bieder of naar de sociale woningbouw?" vroeg Thijssen zich af. Ouwehand wil weten hoe het kabinet gaat "voorkomen dat de uitkoop weer linea recta de zakken van de Rabobank vult".

Ook VVD kritisch

Ook regeringspartij VVD is kritisch over de rol van de Rabobank in de stikstofdiscussie. De grootste kredietverstrekker aan de landbouwsector klaagde vorige week "ten onrechte" dat het kabinet zich te eenzijdig zou richten op krimp van de veestapel, zegt Kamerlid Thom van Campen.

"Dat is een bewering waarvan de bank weet dat zij boeren daarmee in het hart raakt", aldus Van Campen. Hij vindt dat Rabobank "onnodig onrust creëert" en wijst erop dat de coalitiepartijen allang hebben afgesproken "dat krimp van de veestapel nooit een doel op zich zal zijn".

Van Campen wil dat kredietverstrekkers als Rabobank na jaren van investeringen in schaalvergroting, boeren nu ook gaan helpen zich aan te passen aan strengere stikstofnormen. Ze moeten wat hem betreft "niet alleen maar intensivering en kwantiteit stimuleren, maar vooral extensivering en kwaliteit".

Net als de linkse partijen wil de VVD voorkomen dat boeren die stoppen, al het geld dat zij daarvoor krijgen "linea recta" moeten overmaken naar de bank. Van Campen wil daarnaast van landbouwminister Henk Staghouwer weten wat die gaat doen om speculatie met landbouwgrond tegen te gaan "door vastgoedjongens die azen op boeren zonder opvolger die overwegen te stoppen".

ANP