Komt er een verbod op antidemocratische partijen?

De wet die een verbod op een antidemocratische partij mogelijk maakt, is een stap dichterbij gekomen. Wanneer de wet doorgevoerd gaat worden houdt het in dat politieke partijen aan strengere eisen moeten voldoen als de wet van kracht wordt. Maar zo ver zijn we op dit moment nog niet.

Demissionair minister Hugo de Jonge heeft de Raad van State om advies gevraagd over deze Wet op de politieke partijen. Daar gaat RvS nu advies over geven. Daarna moet het nog worden behandeld door de Eerste en Tweede Kamer. Als dit allemaal is gelukt dan zal het uitgevoerd worden. Het plan is dat dit allemaal rond 2026 van kracht zal worden.

Ondermijnen of afschaffen

Op dit moment is het al mogelijk om politieke partijen te verbieden. Wanneer een politieke partij handelt in strijd met de openbare orde kan de rechter besluiten deze ter verbieden. Wanneer de nieuwe regels in gang gaan zal het ook mogelijk zijn een partij niet mee te laten doen als die de democratische rechtsstaat wil ondermijnen of afschaffen.

Daarnaast zullen politieke partijen meer openheid van zaken moeten geven. Meer duidelijkheid hoe ze kandidatenlijsten samenstellen en hun bestuur verkiezen. Ook moeten ze meer informatie delen over advertenties, onder meer door te vertellen wie die betaald heeft en of ze gericht zijn op een specifieke doelgroep. Een onafhankelijk toezichthouder gebeuren.

Financiële ondersteuning

Met deze toevoeging aan de wet zouden lokale partijen minder afhankelijk worden van giften, om zo beïnvloeding van buiten te voorkomen. Dit moet gebeuren door politieke partijen in gemeenten, provincies en waterschappen meer financiële ondersteuning te laten krijgen krijgen. Het nadeel hieraan is dat lokale partijen zich aan strengere regels moeten voldoen. Ze moeten dan meer openheid geven over donaties die ze ontvangen en hun financiën.

De reden voor het wetsvoorstel is volgens De Jonge dat 'de rechtsstaat zou het moeten kunnen winnen van die politieke partij die de democratische rechtsstaat omver zou willen werpen'. De minister zegt snel daar ook dat de wet niet is gericht op "een huidige, specifieke politieke partij".

De wet is al sinds 2022 in de maak, toen kwam de eerste versie uit. Die is naar aanleiding van meningen van burgers, deskundigen en andere belanghebbenden op enkele punten aangescherpt. Al is de kern volgens een woordvoerder hetzelfde gebleven. Er zijn onder meer aanpassingen gedaan om de administratieve lasten voor politieke partijen te verminderen.

ANP