Rutte wil met JA21, maar sluit FvD en PVV uit: is dat hypocriet?

Partijleider Joost Eerdmans van JA21 vindt een coalitie met VVD, CDA, D66 en zijn eigen partij "het meest voor de hand liggend". VVD-leider Mark Rutte liet eerder al weten open te staan voor samenwerking, maar veel Nederlanders vinden die houding van de premier hypocriet.

Dat blijkt uit representatief onderzoek van het Hart van Nederland-panel onder bijna 4.000 mensen. Rutte wil "serieus kijken" naar een coalitie met nieuwkomer JA21, zo zei hij maandag na zijn gesprek met verkenners Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66).

Belletje van Rutte

Volgens Eerdmans heeft Rutte hem ook al gebeld. Dat was zondagavond, om te polsen of er bereidheid was bij zijn partij om aan een coalitie deel te nemen. "En die is er, als er wezenlijke punten van de partij worden meegenomen", aldus de JA21-leider dinsdag.

De partij ontstond eind vorig jaar na een afsplitsing van Forum voor Democratie (FvD). De nieuwe partij krijgt naar verwachting drie zetels in de nieuwe Tweede Kamer. Voordeel voor een toekomstige coalitie is dat JA21 in de Eerste Kamer acht zetels heeft door afgesplitste FvD-senatoren.

Waarom wel JA21, maar niet FvD?

De toenadering van Rutte is opvallend, omdat de VVD samenwerking met FvD en PVV al voor de Tweede Kamerverkiezingen uitsloot. Bijna een kwart van de panelleden vindt de houding van de premier dan hypocriet: zij vinden dat Rutte niet met JA21 om de onderhandelingstafel moet gaan zitten als hij de twee andere rechtse partijen uitsluit.

"Als het gedachtengoed van Baudet voor Rutte een probleem is dan moet hij ook niet met JA21 samenwerken", meent een deelnemer. Een ander werpt tegen: "JA21 heeft zich afgesplitst van FvD, juist vanwege de racistische uitspraken van onder meer Baudet. Dus Rutte kan best onderzoeken of samenwerking mogelijk is met JA21."

'Liefst volledig rechtse coalitie'

Ongeveer de helft (48 procent) van de deelnemers vindt het sowieso een slecht plan van de VVD om FvD en PVV bij voorbaat uit te sluiten bij de formatie van een nieuw kabinet. Ruim twee op de tien ondervraagden maakt het allemaal niet uit, zij zeggen dat Rutte zelf moet bepalen met wie zijn partij wel en niet een coalitie wil vormen.

Het liefst wil Eerdmans een "volledig rechtse coalitie", al is het volgens hem evident dat dat niet haalbaar is. D66, de partij die tweede werd bij de verkiezingen, is namelijk juist uit op een zo progressief mogelijk kabinet. Maar omdat rechtse partijen volgens Eerdmans wel degelijk de verkiezingen hebben gewonnen, is het zaak te zoeken naar "de meest rechtse combinatie die wel realistisch en kansrijk is".

Redactie/ANP