‘Geheime’ ministerraadnotulen straks openbaar: dit weten we tot nu toe

Maandagavond worden de ‘geheime’ ministerraadnotulen over de achtergehouden informatie tijdens de toeslagenaffaire openbaar gemaakt door het demissionaire kabinet.

De notulen werden opgevraagd door de Kamer, nadat uit een RTL-reconstructie is gebleken dat het kabinet doelbewust informatie achterhield voor de Kamerleden. Wat weten we over deze notulen en waarop moeten we letten als ze openbaar zijn? Lees hier de feiten op een rij.

Bewust informatie achtergehouden

Anonieme bronnen gaven RTL Nieuws een inkijkje in de notulen van de ministerraad van diverse ministerraden in 2019. Ministerraadnotulen zijn in principe twintig jaar staatsgeheim en zijn nooit eerder vroegtijdig openbaargemaakt. Dit is wat we tot nu toe weten over de inhoud van de beruchte ministerraden:

• Het kabinet besloot om de Kamer niet alle stukken over de toeslagenaffaire te sturen. Daardoor was het voor Kamerleden zoals Renske Leijten (SP) en Pieter Omtzigt (CDA) een stuk moeilijker om de regering te controleren. Met name Omtzigt vindt dan ook dat hij is tegengewerkt.

• Eén minister, het is nog niet bekend wie, vroeg zich tijdens de vergadering af of het kabinet ongestraft informatie kan achterhouden. Ondanks deze poging tot openheid, werd er toch besloten bepaalde informatie niet te delen met de Kamer.

• Het kabinet hield informatie achter en besloot dat niet te melden.

• Uit de notulen blijkt dat er vaker informatie uit de ministerraad wordt achtergehouden. Het kabinet is bang dat er nieuwe schandalen zullen opduiken als er meer informatie wordt gedeeld. Ook werd er tijdens de ministerraad geklaagd over kritische Kamerleden, onder wie Pieter Omtzigt (CDA). Demissionair minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) zei volgens de notulen: "We hebben geprobeerd de heer Omtzigt te sensibiliseren (tot rede brengen, red.), maar dat is niet gelukt."

Achterhouden informatie was al bekend

Dat het kabinet informatie heeft achtergehouden, was eigenlijk al duidelijk voor de onthullingen van RTL Nieuws. In het eindverslag van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) was eind december 2020 al te lezen dat de informatievoorziening vanuit het kabinet niet op orde was. Dit paste goed in het plaatje van de werkwijze die is bekend komen te staan als de Rutte-doctrine, waarin kabinetsleden volgens Rutte niet altijd informatie hoeven te delen met de Kamer.

Op 19 januari 2021, tijdens het debat over het aftreden van kabinet-Rutte III, ontkende Rutte dat zijn kabinet tijdens de toeslagenaffaire doelbewust informatie heeft achtergehouden voor de Kamer. Volgens hem was het onvolledig informeren van de Kamer destijds niet om politieke redenen. Met deze redenering in zijn achterhoofd, beloofde Rutte op 21 april 2021 nog steeds dat er tijdens de ministerraden in 2019 “niets onoorbaars of vreemds is gebeurd”.

Waar de Kamer achter hoopt te komen

De notulen die maandagavond openbaar worden gemaakt, moeten doen blijken of Ruttes beweringen daadwerkelijk kloppen. Kamerleden hopen erachter te komen of het kabinet destijds inderdaad bewust informatie heeft achtergehouden en of dit om politieke redenen gebeurde.

Ook hoopt men dat deze documenten voor eens en altijd bewijzen of het kabinet heeft geklaagd over kritische Kamerleden rondom de toeslagenaffaire. Het eindverslag van de POK liet eerder al zien dat de rol van Kamerleden en de sfeer in de coalitie meerdere keren zijn besproken tijdens vergaderingen.

Donderdag komt de Kamer terug van reces om te debatteren over de notulen en de informatie die het kabinet achterhield over de toeslagenaffaire.