Informateur Hamer: Rutte en Kaag moeten concept-regeerakkoord schrijven

De opdracht van informateur Mariëtte Hamer om te onderzoeken met welke partijen een nieuw kabinet kan worden gevormd is mislukt. Dat schrijft ze in haar eindverslag, dat ze dinsdagmiddag heeft overhandigd aan Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp.

Hamer adviseert om de partijleiders van VVD en D66, Mark Rutte en Sigrid Kaag, een "document op hoofdlijnen" op te laten stellen dat als basis moet dienen voor een nieuw regeerakkoord. De onderhandelingen daarover moeten dan half augustus echt beginnen, aldus Hamer in haar rapport.

Drie weken werden zes weken

Inmiddels liggen de Tweede Kamerverkiezingen al ruim drie maanden achter ons, maar de onderhandelingen voor een nieuw kabinet zitten nog altijd muurvast. Hamer werd op 12 mei door VVD en D66 voorgedragen als opvolger van Herman Tjeenk Willink. Ze moest kijken naar een herstelplan en de grote thema's die een nieuw kabinet moet aanpakken.

Die twee opdrachten zijn nu afgerond, maar Hamer kreeg ook nog een derde taak mee: onderzoeken welke partijen samen willen gaan in een nieuwe coalitie. Het is de SER-voorzitter in de afgelopen zes weken echter niet gelukt om de politiek leiders op één lijn te krijgen zodat ze kunnen gaan onderhandelen voor een nieuw kabinet.

VVD-CDA vs PvdA-GL

De meest voor de hand liggende regeringspartijen (VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristeUnie) lijken om verschillende redenen niet de volgende stap in de formatie te willen zetten. Zo willen VVD en CDA niet met PvdA én GroenLinks samen onderhandelen, terwijl de twee linkse partijen zonder elkaar in een nieuw kabinet willen stappen.

D66 wil juist weer wel met PvdA en GroenLinks samenwerken. De ChristenUnie ziet voor zichzelf nu geen rol weggelegd in de formatie, bovendien heeft D66-leider Kaag al aangegeven dat de kleine christelijke partij niet bepaald haar voorkeur heeft vanwege de grote meningsverschillen op medisch-ethische kwesties als abortus en 'voltooid leven'.

Bovendien wordt het proces bemoeilijkt door het feit dat het CDA in een crisis verkeert door het vertrek van Kamerlid Pieter Omtzigt. Hierdoor vragen andere partijen zich af hoe stabiel en betrouwbaar de partij onder leiding van Wopke Hoekstra is zodra Omtzigt na zijn ziekteverlof terugkeert als zelfstandig Kamerlid.

'Proeve van regeerakkoord'

Deze impasse "kan geen eindpunt zijn", schrijft Hamer in haar eindverslag. "Het is daarom van groot belang dat de twee grootste partijen, beide winnaars van de verkiezingen, verantwoordelijkheid nemen voor het vervolg van het proces en er door hen een stap wordt gezet om te komen tot een meerderheidscoalitie."

Alle zes de betrokken partijen kunnen zich volgens haar vinden in het voorstel om VVD en D66 een 'proeve van regeerakkoord' te laten schrijven. Andere partijen kunnen dan besluiten of zij daarbij aan willen sluiten. Rutte en Kaag moeten wat Hamer betreft begeleiding krijgen van een door de Tweede Kamer aan te stellen informateur. Of zij die rol zelf wil vervullen, laat zij in het midden.

Hart van Nederland/ANP