Kabinet voor derde jaar op rij over de schreef met uitgaven: 15,5 miljard niet op orde

De snelheid waarmee in het coronajaar 2021 beslissingen werden genomen met "grote financiële consequenties", ging "soms ten koste van de gebruikelijke zorgvuldigheid". Dat erkent minister Sigrid Kaag (Financiën) bij het aanbieden van het financieel jaarverslag van de rijksoverheid op Verantwoordingsdag.

De Algemene Rekenkamer berekende dat de rechtmatigheid van 15,5 miljard euro aan verplichtingen (beloofde uitgaven) die de Rijksoverheid in 2021 aanging, is niet met zekerheid vast te stellen. Bij deze verplichtingen is het onzeker of aan de geldende regels is voldaan. Dat het kabinet voor het derde jaar op rij over de schreef ging, noemt de Rekenkamer "zorgwekkend". Het kabinet kan zich volgens de toezichthouder niet meer verschuilen achter crisismaatregelen. De Rekenkamer heeft in de recente geschiedenis dit nog nooit meegemaakt, behalve van de aankoop van ABN Amro in 2008.

Bestrijding corona en Defensie

Vorig jaar tikte de Algemene Rekenkamer het kabinet ook al op de vingers. Zo kampt Defensie al jaren met hardnekkige onderhoudsproblemen van kazernes en kantoren.

Ook ging er veel geld naar de bestrijding van de coronapandemie en naar steun voor bedrijven die last hadden van beperkende maatregelen. In totaal was dat ruim 33 miljard euro, bijna drie keer zoveel als begroot. Het waren "financiële injecties van niet eerder vertoonde omvang", zegt Kaag. "We hebben veel extra uitgegeven maar er ook veel voor teruggekregen."

Zij wijst op het snelle economische herstel na de coronacrisis, dat volgens haar mede te danken is aan de miljardensteun waarmee banen behouden konden blijven. Voor veel mensen zorgde dat voor "belangrijke lichtpunten in een jaar vol tegenslagen", aldus Kaag.

De minister erkent wel dat de kwaliteit van het financieel beheer op de departementen "aantoonbaar" beter moet. Daar moet "de hele overheid" mee aan de slag, zegt zij. De Algemene Rekenkamer heeft opnieuw veel kritiek op de onderbouwing van miljarden euro's aan uitgaven en verplichtingen die de overheid is aangegaan.

Derde jaar op rij

De onduidelijkheid van de rechtmatigheid van daadwerkelijke uitgaven ging net over de toegelaten grens van 1 procent. Van 99 procent van de uitgaven en verplichtingen moet met zekerheid te zeggen zijn dat ze volgens de geldende regels zijn aangegaan, vindt de Rekenkamer.

Voor het derde jaar op rij lukte dat het kabinet niet. "Het ijs is dun, soms te dun. En het is niet altijd mogelijk gebleken om hard over zwakke plekken heen te schaatsen", zegt de Rekenkamer. De controleur houdt toezicht op de manier waarop het kabinet belastinggeld uitgeeft, en kijkt vooral naar de zuinig-, zinnig- en zorgvuldigheid van de uitgaven en verplichtingen.

100 procent

Kaag noemt het "heel zorgelijk" dat het financieel beheer opnieuw een onvoldoende krijgt van de Rekenkamer. "Ook omdat het een aantal jaren opeenvolgend is." Dat wil overigens niet per se zeggen dat geld op de verkeerde plekken is terechtgekomen, benadrukt zij. "Maar je wilt het idealiter 100 procent zeker weten."

De helft van de onvolkomenheden is volgens Kaag "coronagerelateerd", maar een deel is ook structureel van aard. "Het is zaak dat we dat allemaal rechttrekken. Ik zie dat als urgent."

Hart van Nederland / ANP