Met deze nieuwe wet kan politieke partij straks 'als laatste redmiddel' verboden worden

Het kabinet heeft een nieuwe wet gepubliceerd waarmee politieke partijen verboden kunnen worden als ze de democratische rechtsstaat ondermijnen of de rechtsstaat zelfs willen afschaffen. Het idee voor de nieuwe wet komt uit de koker van coalitiepartij D66 die het idee vorige maand al aankondigden.

Als de wet wordt aangenomen, betekent dat dat de rechter een verbod "als laatste redmiddel kan opleggen als partijen de democratie kapot willen maken", zegt verantwoordelijk minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken).

Het is al mogelijk om een politieke partij te verbieden, maar op andere gronden dan in het nieuwe wetsvoorstel. Het kan nu alleen als een partij een bedreiging is voor de openbare orde - net zoals geldt voor andere organisaties, zoals motorclubs. De nieuwe Wet op de politieke partijen, zoals het wetsvoorstel officieel heet, is veel specifieker.

Minister Bruins Slot zegt dat ze partijen "van cruciaal belang" vindt. "De partijen die met onze stem ook ons vertrouwen krijgen, mogen tegelijkertijd nooit onze democratie in gevaar brengen." Idealiter moet de mogelijkheid om partijen te verbieden bij een grondwettelijk hof komen te liggen, hoewel dat in Nederland nog niet bestaat. In het huidige voorstel gaat de Hoge Raad erover.

Verbieden bij geweld of schenden grondrechten

Als het aan het kabinet ligt, mag de rechter straks partijen verbieden als ze geweld prediken en geweld gebruiken om de democratie te ontmantelen of grondrechten te schenden. De regels zijn streng, zoals ook in verschillende adviezen was aangeraden. Uiteindelijk kan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens toetsen of de betreffende partij wel verboden had mogen worden.

In de nieuwe wet is meer geregeld dan alleen het partijverbod. Zo staan er ook strengere regels in voor de transparantie van partijen, bijvoorbeeld op het gebied van hun financiën en interne organisatie. Daarnaast krijgen politieke partijen die actief zijn in gemeenten, waterschappen en provincies extra geld: ruim 25 miljoen euro in een periode van drie jaar. "Dit maakt partijen minder afhankelijk van giften", aldus de minister. Een nieuw op te richten Autoriteit Wet op de politieke partijen moet toezicht houden.

Bovenstaande beelden zijn eerder uitgezonden door Hart van Nederland.