Gijzeling gaat viraal: 'Niet slim, maar logisch dat we massaal beelden delen'

Foto's, video's en informatie: binnen de kortste keren werd dinsdagavond tijdens de gijzeling in Amsterdam van alles op sociale media verspreid. Niet gek, vindt Gwenda Nielen, expert in on- en offline gedrag: "Wij zijn gevoelig voor dingen die opmerkelijk, bijzonder of eng zijn. En bij deze gijzeling komt dit alles samen."

Filmpjes vanuit omliggende gebouwen of vanaf straat. Foto's van de verdachte en de gijzelaar. Geluidsfragmenten van evacuaties. Berichten over de hoeveelheid mensen in het gegijzelde pand; het kwam dinsdagavond allemaal voorbij. En het is dus uit te leggen waarom mensen in breaking news-situaties graag dingen consumeren en delen.

Volgens Nielen heeft het te maken een gevoel van betrokkenheid en de behoefte aan snelle informatievoorziening. "De verbazing over wat er op zo'n moment gebeurt, verbindt. Mensen hebben het gevoel dat ze iets met elkaar gemeen hebben en daarom willen ze delen wat ze zien. Daarnaast denken ze online snel op de hoogte zijn van wat er speelt."

'Erkenning en gezien worden'

Mensen willen volgens de gedragsexpert zelf ook graag een rol spelen. "Ze willen helpen en denken dit te doen door beelden te verspreiden. Maar men wil ook graag erkenning en gezien worden. Als je bijvoorbeeld zelf een unieke video hebt gemaakt dan houd je die niet voor jezelf, maar die stuur je door."

Wat je online doet, kan impact hebben op de veiligheid in het echte leven. "De informatie die je deelt kan de gijzelaars of de politieactie schaden", weet Nielen. "Want ook de gijzelnemer kan online kijken." De politie had inderdaad vermoedens dat de gijzelnemer de berichten op sociale media volgde en was daarom zelf terughoudend in het geven van informatie. Ondertussen deden ooggetuigen verslag en verspreidden juice-kanalen informatie die ze via hun volgers hadden binnengekregen.

Juice-kanalen

Volgens Nielen waren mensen al getriggerd door alle informatie die online te vinden was. "En als de politie dan nog vraagt om beelden en informatie juist niet te delen, is dit moeilijk terug te draaien. In een emotionele reactie ga je mensen rationeel aanspreken en dat werkt niet. Bewustwording van de gevolgen van online gedrag is in zo'n situatie belangrijk."

En wat de juice-kanalen betreft, daar is volgens de expert weinig tegen te doen. "Zij bestaan door het feit dat mensen kijken en delen. Hier krijgen ze zelfs advertentiegeld voor. Dus de gedragsverandering begint bij jezelf; voorkomen dat je minder vatbaar bent voor bepaalde triggers en minder snel liked en deelt."