Zorgverspilling loopt uit de hand: deze apothekers trekken aan de bel

In Nederland belanden jaarlijks miljoenen euro’s aan ongebruikte medische hulpmiddelen ongebruikt bij het afval. Apothekersassistentes Anja Vissers uit Castenray en Hanneke van Andel uit Halsteren besloten dat het anders moest. Met hun initiatief 'De apotheek van de toekomst' zamelen ze ongebruikte medische materialen in via tientallen punten in Nederland, om verspilling tegen te gaan en hulpbehoevenden te ondersteunen.

"Ik zie het zo vaak gebeuren: dozen vol ongebruikt incontinentiemateriaal en verbandmiddelen belanden gewoon op de vuilnisbelt," vertelt Anja Vissers. "Nabestaanden weten vaak niet waar ze ermee naartoe moeten, en dus gooien ze het in de container voor gebruikt materiaal – terwijl het nog helemaal netjes in de verpakking zit." Samen met Hanneke van Andel startte ze 'De apotheek van de toekomst', een initiatief dat inmiddels via zestig inleverpunten ongebruikte medische materialen inzamelt. "We doen alles in onze vrije tijd en hebben inmiddels meer dan honderdduizend luiers en verbanden liggen in tijdelijke opslag."

Het maatschappelijke probleem kreeg afgelopen dagen een gezicht. Thuiszorgmedewerker broeder Sjuul postte eind april een Facebookbericht over verspilling in de zorg. Het bericht ging viraal en werd ruim vijfduizend keer gedeeld. In het bericht beschreef hij een situatie waarin hij bijna 350 euro aan te groot besteld incontinentie materiaal kon weggooien, nadat de leverancier vertelde dat hij dit niet meer kon retourneren.

'Patiënten blijven met dozen vol zitten'

Angelique Camps-Janssen van praktijkleerbedrijf LIZ, dat thuiszorg biedt aan patiënten, ziet de verspilling ook dagelijks. "Laatst had ik een patiënt die 16 dozen aan incontinentiemateriaal op zijn zolder had staan. Hij had het niet meer nodig, maar hij had er wel voor betaald."

Een geopende doos met daarin incontinentiemateriaal. Beeld: Hart van Nederland

Volgens Camps-Janssen kunnen patiënten deze materialen vaak niet retourneren, zelfs als ze nog in de doos zitten. "Zorgverzekeraars maken bij mensen die zorgmaterialen nodig hebben een indicatie met wat zij nodig hebben: ze rekenen dan bijvoorbeeld uit dat iemand 1,8 luier nodig heeft per 24 uur." Dit leidt tot situaties waarin patiënten met overschotten blijven zitten.

Europese wetgeving

Hoewel heruitgifte van ongebruikte medische geneesmiddelen zou kunnen helpen bij het aanpakken van tekorten, is dit momenteel niet toegestaan door Europese regelgeving, zoals de Falsified Medicines Directive (FMD). Deze wetgeving verbiedt heruitgifte vanwege zorgen over de kwaliteit en veiligheid van medicijnen. Nederland werkt samen met de Europese Commissie aan manieren om dit in de toekomst mogelijk te maken.

De heruitgifte van medische hulpmiddelen, zoals incontinentieluiers, is wél toegestaan, aldus een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. "Als het hulpmiddel niet is aangebroken, dan mag het (juridisch) opnieuw worden uitgegeven, maar dat is vooral administratief en financieel omslachtig."