Is aangetroffen gekkekoeienziekte gevaarlijk? En 6 andere vragen (en antwoorden)

Nu de gekkekoeienziekte (BSE) voor het eerst sinds 2011 is aangetroffen in Nederland, maken veel mensen zich zorgen. De gedachten gaan al snel uit naar de beelden van massale ruimingen, tijdens de epidemie die in 2002 op zijn hoogtepunt was. Maar is er reden tot paniek door deze vondst?

Zowel de boeren als politici zijn wel enorm geschrokken door het nieuws over de besmetting. Maar het lijkt mee te vallen. Het gaat om een gunstige variant van de ziekte, die minder gevaarlijk is voor de mens. Volgens Wageningen Bioveterinary Research is de ziekte 'spontaan' ontstaan in de 8-jarige koe. Dat komt bij oudere dieren wel vaker voor.

De ziekte is dus niet opgelopen door besmet voedsel. Daarmee is het risico op andere besmettingen in Nederland een stuk kleiner.

Wat is de gekkenkoeienziekte eigenlijk? En is het gevaarlijk voor de mens? Zes vragen over de ziekte.

Wat is de gekkekoeienziekte?

BSE, oftewel Bovine Spongiforme Encephalopatie, is een dodelijke ziekte die voorkomt bij rundvee. Hun centrale zenuwstel wordt aangetast. Een koe met BSE zondert zich vaak af van de rest van de kudde en kan agressiever worden dan je van een koe gewend bent. Daarom wordt de ziekte in de volksmond ook wel gekkekoeienziekte genoemd.

De ziekte is niet besmettelijk, dus kan niet via de lucht worden verspreid naar andere veehouders.

Hoe werd de ziekte ontdekt?

De ziekte is ontdekt tijdens een reguliere check. Volgens Wageningen Bioveterinary Research is de ziekte 'spontaan' ontstaan in een 8-jarige koe. Dat komt bij oudere dieren wel vaker voor. Het ministerie ziet de vondst als een bewijs dat hun opsporingsmethode werkt.

Om welke vorm van de ziekte gaat het?

Het gaat om de zogeheten 'atypische variant'. Dat is goed nieuws, laat een woordvoerder van het ministerie van Landbouw weten aan Hart van Nederland. "Deze variant komt gewoon eens in de zoveel tijd voor bij een oude koe."

Het is voor het eerst sinds 2011 dat de atypische variant is aangetroffen in ons land. Deze vorm kan spontaan ontstaan in oudere koeien en komt niet door besmet voer. Daarmee lijkt er geen sprake te zijn van groot gevaar voor de volksgezondheid.

De andere variant van de ziekte, ook wel de 'klassieke' variant genoemd, kan worden overgebracht door voer waar dierlijke eiwitten in zitten die besmet zijn met de ziekte. Als de koe deze variant had gehad, betekende dat mogelijk dat er toch zulk (besmet) voedsel in omloop zou zijn, beaamt een woordvoerster van Wageningen Bioveterinary Research.

Dan hadden veel mensen in contact kunnen komen met besmet vlees. Het geven van voer met materiaal van zoogdieren ('diermeel') aan vee is verboden in Nederland.

Is de gekkekoeienziekte gevaarlijk voor de mens?

Dat kan het zijn. Denk maar terug aan de epidemie in de jaren 90 en het begin van deze eeuw. In Nederland overleden drie mensen aan de ziekte van Creutzfeld-Jakob.

Vooral mensen rond de 30 jaar oud worden getroffen door de ziekte. Eenmaal besmet is er niet veel meer tegen te doen. Patiënten ervaren zware pijn door aantasting van het zenuwstelsel. Ook ervaren zij angsten en hallucinaties, waarna ze dement worden. Binnen een tot twee jaar is de ziekte vaak dodelijk. In dit geval gaat het om een minder gevaarlijke variant.

Is er een kans dat mensen nu besmet vlees hebben gegeten?

Nee, in dit geval niet. Het vlees van de besmette koe is niet in de voedselketen terechtgekomen, verzekert het ministerie. De NVWA voert nog wel een bron- en contactonderzoek uit onder andere dieren, om uit te sluiten dat er verdere besmettingen zijn.

Moeten er nu koeien worden geruimd door deze vondst?

Ja. Bij het bron- en contactonderzoek van de NVWA zijn alle kalveren van het besmette dier opgespoord. Eén van hen is jonger dan 2 jaar en leeft op hetzelfde bedrijf. Het kalf zal worden gedood en vervolgens getest, om zo alle risico's uit te sluiten.

Vier andere nakomelingen zijn ouder dan 2 jaar en leven inmiddels ergens anders. Het is niet waarschijnlijk dat de moeder de ziekte aan hen heeft overgedragen. Zij vormen geen gevaar voor de volksgezondheid en kunnen blijven leven.

In totaal zullen voor de zekerheid 13 runderen worden afgevoerd om gedood en getest te worden, aldus het ministerie. Het gaat om alle runderen die op het betreffende bedrijf binnen een jaar voor of na de besmette koe zijn geboren. Ook runderen die in het eerste jaar van haar leven mogelijk hetzelfde voer hebben gegeten, worden geruimd.

Hart van Nederland/ANP