Wat is er gebeurd met de groepsimmuniteit? 'Het was nooit een optie'

Wat is er gebeurd met de groepsimmuniteit in de strijd tegen het coronavirus? Had Rutte het woord überhaupt moeten gebruiken, of wisten we toen nog niet wat we nu weten? Viroloog Louis Kroes legt uit waarom groepsimmuniteit nooit een optie is geweest.

"We kunnen de verspreiding van het coronavirus afremmen en tegelijkertijd groepsimmuniteit opbouwen. Wie het virus heeft gehad, is daarna meestal immuun. Net als vroeger met de mazelen. Met groepsimmuniteit bouw je als het ware een beschermende muur om de kwetsbare en zwakkeren heen, ook al kan dat maanden of zelfs langer duren."

Het waren de letterlijke woorden van Mark Rutte in zijn tv-toespraak van 16 maart 2020, kort na de uitbraak van de coronacrisis in Nederland. Ruim anderhalf jaar later valt het woord groepsimmuniteit nergens meer. En niet zonder reden, legt hoogleraar virologie Louis Kroes van het LUMC uit.

Verwondering onder virologen

"Ik herinner me nog goed hoe verbaasd ik was toen ik het Rutte hoorde zeggen. Er was veel verwondering onder mij en mijn collega's toen Rutte het begrip in zijn toespraak noemde", vertelt Kroes. "Dat was voorbarig en op dat moment ook gevaarlijk. En het werkt inderdaad niet."

Dat zit zo: "De belangrijkste reden is dat de immuniteit niet volledig is. Als je het virus hebt doorgemaakt, of je bent gevaccineerd, kun je de infectie altijd nog overdragen. Dat is precies wat er nu gebeurt. Het virus gaat rond onder gevaccineerden. Die worden er vaak niet erg ziek van, maar ze kunnen ongevaccineerden besmetten. Daarom is de 2G-discussie ook zo actueel. Je wil eigenlijk niet dat ongevaccineerden daar gewoon tussen kunnen lopen. Die kunnen namelijk wel heel ziek worden."

Anders dan mazelen

Rutte maakte destijds de vergelijking met mazelen, waartegen groepsimmuniteit wél werkt. "Bij een bepaalde vaccinatiegraad is bij mazelen iedereen beschermd. Dat komt omdat je de infectie niet kunt overdragen als je gevaccineerd bent. Dat werkt heel anders dan een luchtweginfectie, zoals covid-19", legt Kroes uit.

Een andere reden dat groepsimmuniteit bij het coronavirus niet werkt, zijn de verschillende mutaties van het virus. Kroes: "Je kunt het vergelijken met andere luchtweginfecties, zoals het griepvirus. Daar ontstaan ook geen groepsimmuniteit, omdat het virus zich ontwikkelt."

Zoveel mogelijk vaccineren

De conclusie? Simpel, vertelt Kroes, "groepsimmuniteit speelt dus niet. De enige immuniteit die van toepassing is, is zoveel mogelijk mensen vaccineren. Dan heb je de beste kans om infectieschade te voorkomen."