Rekenkamer tikt ministers op de vingers: groot deel corona-uitgaven niet te controleren

Het ministerie van Volksgezondheid kan een fors deel van de uitgaven aan de coronapandemie in 2020 niet goed genoeg verantwoorden. Dat constateert de Algemene Rekenkamer, die verantwoordelijk minister Hugo de Jonge, maar ook minister Wopke Hoekstra van Financiën, daarom een stevige tik op de vingers geeft.

Volg het laatst nieuws over het coronavirus in Nederland via ons liveblog

In totaal is vorig jaar 5,1 miljard euro uitgegeven aan onder meer beschermingsmiddelen, beademingsapparatuur en testmateriaal. Het financieel beheer over die uitgaven "schoot ernstig tekort". Zo ontbraken bijvoorbeeld ontvangstbewijzen voor rechtstreekse leveringen van goederen aan zorginstellingen. Ook was onduidelijk of aantallen afgenomen coronatests op facturen die het ministerie betaalde wel klopten.

De Jonge greep te laat in

Daar komt bij dat de Tweede Kamer niet op tijd werd geïnformeerd over belangrijke overeenkomsten waarbij grote financiële verplichtingen werden aangegaan.

Minister De Jonge wist volgens de Rekenkamer al in september 2020 dat het financiële beheer op zijn departement onder de maat was. Maar hij greep pas begin dit jaar echt in.

Coronapandemie

"Wij constateren dat het financieel beheer onder het vereiste niveau was en de organisatie niet tijdig is versterkt, wat wel nodig was om de grote uitdaging aan te kunnen die de coronapandemie met zich meebracht", schrijft de Rekenkamer. "Dit alles beoordelen wij als een ernstige onvolkomenheid. We wijzen erop dat het financieel beheer de nodige aandacht en acties van de minister en de leiding van het departement vereist, om te voorkomen dat deze tekortkomingen zich ook in 2021 en later voordoen."

De minister heeft de genoemde onvolkomenheden inmiddels onderkend en een verbeterplan ingediend. "Dit plan voorziet in forse investeringen in het financieel beheer", aldus de Rekenkamer, die aandringt op "een snelle start met de uitvoering van het plan".

Hoekstra schoot tekort als schatkistbewaarder

Minister van Financiën Wopke Hoekstra had meer moeten doen om te controleren of uitgaven van het kabinet rechtmatig waren. Dat schrijft de Rekenkamer op verantwoordingsdag. "Wij vinden dat de minister is tekortgeschoten in zijn rol als toezichthouder", schrijft de Rekenkamer, die controleert hoe het kabinet omgaat met publieksgeld. Het ging vooral mis bij de uitgave om ondernemers en werknemers te steunen in de coronacrisis.

De minister van Financiën moet instemmen met zo'n regeling voordat de ministerraad ermee akkoord gaat. "Dat is bij slechts 10 van regelingen gebeurd", schrijft de Rekenkamer. Ook heeft Hoekstra "te weinig toegezien op de naleving van de regels rond nieuwe en bestaande fiscale regelingen. Zo zag hij niet altijd goed toe op de verplichting om zo'n belastingregeling te evalueren concludeerde de Rekenkamer.

Maximaal 1 procent van zowel de rijksuitgaven als -verplichtingen mag van de Rekenkamer "fouten en onzekerheden inzake de rechtmatigheid" bevatten. Dat percentage is voor het eerst sinds 2008 aan allebei de kanten overschreden. Van 1,5 procent van de uitgaven is de rechtmatigheid in het geding, een bedrag van 4,3 miljard. Van bijna 2,5 procent van de verplichtingen, uitgaven die het kabinet in de toekomst zal doen, is de rechtmatigheid onzeker. Daarmee is een bedrag van 9,1 miljard euro gemoeid.

ANP