Nog voor eerste coronabesmetting in Nederland hield RIVM al rekening met 'catastrofale' impact

In februari 2020, nog voor corona Nederland bereikte, zei het RIVM nog publiekelijk dat er geen reden was tot zorg over het coronavirus. Maar achter de schermen bij het RIVM-management was de stemming heel anders.

Nog voor de eerste besmetting was gemeld, werd er binnen het RIVM al rekening gehouden met catastrofale gevolgen en tienduizenden coronadoden, meldt de NOS op basis van duizenden e-mails van managementteam-leden van het RIVM die recent zijn vrijgegeven door het ministerie van Volksgezondheid.

Niet overvallen door het virus

De stukken zijn gepubliceerd na Wob-verzoeken van de NOS en andere media. Ze laten zien dat het RIVM niet werd overvallen door de komst van het coronavirus naar Nederland. Op 27 februari 2020 wordt het eerste coronageval in Nederland gemeld. Maar al op 9 februari gaan de alarmbellen af bij het RIVM. Een onderzoeker mailt naar zijn meerderen: "De impact van een nCoV epidemie komt uit op een classificatie als ernstige tot catastrofale bedreiging voor de nationale veiligheid." De afkorting nCov staat hierin voor 'nieuw coronavirus'.

Uit de stukken blijkt dat het RIVM in de dagen daarna een risicoanalyse doet en onder andere wordt voorbereid op scenario's als een "containment fase" en een "mitigation fase". Bij containment staat het buitenhouden van het virus centraal. Bij de mitigation fase, waarin 'mitigation' zich laat vertalen als 'afvlakken', zou het gaan om maatregelen die de verspreiding van het virus tegengaan. Daarmee zou al op 13 februari rekening zijn gehouden.

Perspectief en nuance

Hoewel het RIVM zich bezighoudt met een "worst case scenario", zegt RIVM-baas Jaap van Dissel een week later in de Tweede Kamer daarover nog niks. Wel vergelijkt hij de coronasituatie die op dat moment in China gaande is met een griepgolf in Nederland. Daarmee wilde hij niet stellen dat er niks aan de hand is, maar wel perspectief en nuance bieden.

Het RIVM wil geen vragen over de Wob-stukken beantwoorden, maar gaf wel een algemene reactie die onder het artikel van NOS is gepubliceerd. Het instituut wijst erop dat het in de stukken gaat om scenario's, niet om voorspellingen en dat die twee wezenlijk van elkaar verschillen. Ook stelt ze dat alles gebeurde op basis van de op dat moment aanwezige kennis, en dat nieuwe kennis resulteerde in nieuwe adviezen.

Hart van Nederland/ANP