Idee voor nationale coronaherdenking: 'Eenmalig meer niet!'

De coronacrisis komt langzaam ten einde. En dus is het volgens pastoor Jan-Jaap van Peperstraten tijd om na te denken over een herdenkingsmoment. Maar niet iedereen zit daarop te wachten. "Alleen als de nood hoog is, willen we erover nadenken."

Van Peperstraten opperde samen met een kleine groep mensen het idee over een nationale herdenkingsdag om de coronaslachtoffers te herdenken. "We vragen mensen om erover na te denken. Als pastoor zie ik dat mensen vaak geen afscheid hebben kunnen nemen van een dierbare. Een herdenkingsdag zou dat leed een mooi plekje kunnen geven."

De herdenking is volgens Van Peperstraten niet alleen voor de mensen die zijn overleden. "Ook voor Nederlanders die op een andere manier schade hebben geleden. Denk aan eenzame mensen die in isolatie zaten. Of ondernemers wiens bedrijf failliet ging."

Als het aan de initiatiefnemers ligt worden de plannen voor zo'n herdenking in het najaar nu al gemaakt. "De neiging is om het meteen te vergeten, nu de mooie zomer eraan komt." Het covid-crisisteam staat er anders in. Ze willen eerst kijken of Nederland daar behoefte aan heeft en in wat voor vorm ze het willen zien. Alleen als het leeft, willen ze in gesprek gaan met de initiatiefnemers.

Geen dodenherdenking 2.0

Een herdenkingsdag doet menig Nederlander al snel denken aan 4 en 5 mei, maar volgens rouwdeskundige Joke Schippers moet je die vergelijking niet willen trekken. "De Tweede Wereldoorlog was van een heel ander orde. Er zijn lang niet zoveel doden gevallen in de coronacrisis en ik denk dat mensen zich echt afvragen voor wie je het doet en wanneer."

Dodenherdenking moet volgens Schippers iets unieks blijven. "Dat moet je niet willen kopiëren. Ik zou net zoals bij MH17 een herdenkingsmoment doen en het daarbij laten. Anders gaat dat echt slecht vallen bij veteranen en andere mensen waarbij het leed van de oorlog nog voortduurt."

Herinneringsboom

Waar de plannen voor een grote landelijke herdenking nog in ontwikkeling zijn, worden op lokaal niveau al veel initiatieven genomen. Zoals in Kampen, waar op de zes begraafplaatsen in de gemeente herinneringsbomen zijn geplant.

Trijntje Sleurink (84) verloor vorig jaar haar man aan corona en is erg blij met de boom: "Het is een mooi eerbetoon, heel fijn voor al die mensen die iemand verloren hebben." Trijntje kan erover meepraten. Zij en haar man leefden al gescheiden van elkaar, zij gewoon nog thuis, hij in een verpleeghuis. "Ik kwam dagelijkse langs, soms wel uren achter elkaar", vertelt de weduwe.

Pijn van coronaperiode

Op 16 maart veranderde dat. de bezoekjes moesten noodgedwongen stoppen. "In de middag was ik nog bij hem, toen ik in de avond weer langs wilde gaan mocht dat niet meer. Dat was echt een klap in mijn gezicht." Veel meer dan huilen kon de oudere vrouw niet. Omdat er corona heerste op de afdeling waar haar man ook verbleef mocht ze hem wekenlang niet zien. "We hebben elkaar nog wel kunnen bellen. We hebben allebei zo'n oude mobiele telefoon, toen heb ik wel veel meer gepraat met hem."

Een maand later krijgt Trijntje nog meer slecht nieuws. Vanuit het verzorgingstehuis werd opgebeld om te vertellen dat haar man snel achteruit ging. Op bezoek gaan mocht wel, maar Trijntje durfde dat toen niet aan. "Mijn zoon heeft toen nog wel met hem gesproken." Diezelfde avond belt haar man weer op met de vraag of zij nog iets voor hem wilde doen, "maar op het moment dat hij zijn vraag wilde stellen viel hij weg."

Een dag later krijgt Trijntje een telefoontje met de mededeling dat haar man is overleden. "Ik ben er nooit achter gekomen wat hij nou wilde vragen", treurt ze.

'Een plek van troost, hoop en erkenning'

Burgemeester Bort Koelewijn twijfelde geen moment toen het plan voor de herinneringsbomen in Kampen werd geopperd. Herdenken is belangrijk, vindt hij. "Mensen moeten deze boom zien als een plek van hoop en troost. Een plek van herdenken, en een plek van erkenning", vertelt Koelewijn. "Wat ons is overkomen, al dat verdriet en verlies, mag er zijn."

De burgemeester legt uit dat het virus ook in Kampen voor verscheurde gezinnen en families heeft gezorgd. "De coronaperiode heeft veel gezinnen getroffen, mensen zijn hun vader, moeder, oma of opa verloren" legt Koelewijn uit. "We kennen allemaal wel iemand wiens geliefde is weggevallen de afgelopen tijd."

Daarnaast is het volgens de burgemeester ook vervelend dat we maar heel beperkt afscheid hebben kunnen nemen door de maatregelen. "We hebben de tijd waarin we thuis moesten blijven niet kunnen gebruiken om te rouwen, hopelijk kan deze plek alsnog die rust en verwerking brengen."