Het Janssen-vaccin komt dichterbij: dit moet je weten

Kunnen we ons normale leven deze zomer eindelijk weer oppakken? Als alles volgens planning verloopt, kan iedereen begin juli een coronaprik hebben gehad. Naar verwachting wordt volgende week het vaccin van Janssen goedgekeurd, waarvan Nederland ruim elf miljoen doses zijn besteld. Maar wat weten we eigenlijk van dit Janssen-vaccin? We zetten zes vragen en antwoorden voor je op een rij.

1. Wat is het verschil met de andere vaccins?

Angst voor naalden? Goed nieuws, want van het Janssen-vaccin heb je maar één prik nodig. De andere vaccins die nu worden toegediend werken het best bij twee prikken. “Ze hebben er bij Janssen bewust voor gekozen om een vaccin te ontwikkelen dat werkt bij één prik”, vertelt immunoloog Marjolein van Egmond van het Amsterdam UMC aan Hart van Nederland. “Dit is een belangrijk voordeel op logistiek gebied en het maakt het ook makkelijker om mensen te vaccineren in bijvoorbeeld lagelonenlanden.” Het vaccin van Janssen is daarnaast makkelijk te bewaren: gewoon in de koelkast. Dat maakt het vervoeren van het vaccin ook makkelijker. Ter vergelijking: de Pfizer- en Moderna-vaccins moeten in een vriezer worden bewaard.

2. Wat krijg ik eigenlijk ingespoten?

“Bij coronavaccins wordt een klein beetje genetisch materiaal van corona ingespoten”, legt immunoloog Van Egmond uit. Bij de vaccins van Pfizer en Moderna wordt dat via een vetbolletje in je lichaam gestopt, bij het vaccin van Janssen (en ook AstraZeneca) gebeurt dat met een onschuldig verkoudheidsvirus. Hierdoor wordt het zogenoemde ‘spike’ eiwit van het coronavirus geproduceerd en dit triggert je afweersysteem. Als je het echte coronavirus vervolgens oploopt, komt je lichaam meteen in actie. “Het opbouwen van het 'geheugen' van het afweersysteem kost wel wat tijd. Na een vaccinatie ben je dus niet meteen beschermd. Het duurt ongeveer twee weken voordat de bescherming begint te werken.”

3. Maar werkt dit vaccin dan ook net zo goed als de andere vaccins?

Nee. Als je het heel zwart-wit bekijkt, werkt het vaccin van Janssen minder goed. De effectiviteit is ongeveer 66 procent. De vaccins van Pfizer en Moderna zitten een stuk hoger, met ongeveer 95 procent. Toch moet je je niet blindstaren op die cijfers, zegt immunoloog Van Egmond. “Bij iedereen die is gevaccineerd met het Janssen-vaccin zie je een afweerreactie. Een hele hoop mensen worden helemaal niet ziek.” Het belangrijkste is in elk geval dat het vaccin heel effectief beschermt tegen ernstig ziek worden, een ziekenhuisopname of zelfs een overlijden aan corona, legt Van Egmond uit.

4. Blijft het vaccin werken tegen nieuwe mutaties?

Volgens immunoloog Van Egmond hoeven we niet heel bang te zijn dat we straks terug bij af zijn als er een nieuwe mutatie opduikt. “Een mutatie kan de activiteit van een vaccin beïnvloeden. Maar de vaccins werken nog steeds goed genoeg tegen de huidige varianten van het virus om bijvoorbeeld niet in het ziekenhuis terecht te komen. Natuurlijk kan het wel zo zijn dat een vaccin in de loop der tijd niet meer zo goed werkt als nu en aangepast moet worden. Maar het is niet te verwachten dat er op korte termijn een variant opduikt waartegen het vaccin helemaal niet meer werkt.

5. Het vaccin wordt in Leiden gemaakt. Krijgen wij als Nederland dan ook voorrang bij de verspreiding van de vaccins?

Nee, zo werkt dat niet. Volgens immunoloog Van Egmond zitten we vast aan afspraken die eerder zijn gemaakt. "Het vaccin wordt vanaf april geleverd. Die afspraak is al gemaakt op het moment dat het vaccin er nog niet eens was." Volgende week wordt het vaccin naar verwachting goedgekeurd. Dan is het dus nog een dikke twee weken wachten tot de vaccins worden geleverd. Van Egmond vindt de planning eigenlijk wel goed uitkomen als je bedenkt dat de afspraken gemaakt zijn toen nog niet eens duidelijk was of het überhaupt zou lukken een vaccin te ontwikkelen. "Die twee weekjes verschil zijn dan eigenlijk niks. Je zou kunnen zeggen dat we echt mazzel hebben dat het zo uitkomt." In de VS is het vaccin inmiddels al goedgekeurd en zijn dinsdag de eerste vaccins aangekomen.

6. Begin juli kan iedereen volgens minister Hugo de Jonge een prik hebben gehad. Kunnen we dan weer terug naar het 'oude normaal'?

“Ik vermoed dat een hele hoop maatregelen kunnen worden opgeheven”, voorspelt Van Egmond. Maar het betekent niet dat we meteen helemaal van het virus verlost zijn. Het zal nog wel even duren voordat het virus in de hele wereld onder controle is. “Het probleem nu is dat het virus zich snel door de hele bevolking kan verspreiden. Als een groot deel straks een goede afweer heeft, kan dat niet meer.” Toch kan het dan nog steeds nog tot kleine uitbraakjes komen, denkt Van Egmond, maar dat hoeft dan niet meer te leiden tot bijvoorbeeld een landelijke lockdown.