Arme mensen overlijden vaker aan corona: 'Deze ramp kiest zijn slachtoffers uit'

Mensen met een laag inkomen hebben een veel grotere kans om te overlijden aan het coronavirus. De armste 20 procent heeft een twee keer zo grote kans om te sterven als de rijkste 20 procent. Dat blijkt dinsdag uit cijfers van statistiekbureau CBS.

Volg het laatste nieuws over het coronavirus in Nederland via ons liveblog Die conclusie valt te trekken uit een onderzoek van het CBS en het Amsterdam UMC naar de sterftecijfers tijdens de eerste golf van de coronapandemie vorig jaar. Anton Kunst is als sociaal epidemioloog betrokken bij het onderzoek.

'Vaker gezondheidsproblemen'

Bij lagere inkomens komen volgens hem veel bestaande gezondheidsproblemen vaker voor, waardoor mensen kwetsbaar zijn voor het virus. "Hart- en vaatziekten, longziekten, suikerziekte, vaker roken, vaker overgewicht", legt hij uit bij Hart van Nederland.

"Een ramp als corona werkt niet willekeurig, die kiest zijn slachtoffers uit", weet de wetenschapper. "Het maakt de fundamentele ongelijkheden, die we kennelijk accepteren, in onze samenleving zichtbaar. De vraag is of we dat accepteren, of kunnen we er iets aan doen?"

'Gelijke toegang belangrijk'

Op de lange termijn zou je vanuit de zorg moeten kijken hoe je die gezondheidsproblemen kunt terugdringen, aldus Kunst. Maar op de korte termijn is er niet heel veel aan te doen. "Het is een gegeven. Maar je kunt wel zorgen dat bij het vaccineren iedereen gelijke toegang heeft."

Mensen met meer macht en geld moeten niet kunnen voordringen, benadrukt hij. Als voorbeeld geeft hij de ophef rond historicus Maarten van Rossem. "Die niet was uitgenodigd terwijl hij wel aan de beurt was. Hij is goed gebekt en hoogopgeleid, maar niet iedereen weet zichzelf zo op de lijst te krijgen. Dat moet dus beter worden georganiseerd."

Als het gaat om versoepelen is het goed te bedenken dat de lasten niet helemaal gelijk zijn verdeeld, meent Kunst. "Dus als je afweegt hoeveel sterfte en hoeveel mensen op de intensive care je toelaat, moet je weten dat het bij de lage inkomens het hardst aankomt."

Leeftijd en afkomst

Het effect van de inkomensverschillen op de coronasterfte is groter voor mensen onder de zeventig jaar dan voor zeventigplussers. Onder de meest kwetsbare groepen lijkt het niet uit te maken hoeveel er op je bankrekening staat.

Ook Nederlanders met een migratieachtergrond stierven iets vaker aan corona dan het landelijk gemiddelde. Mensen met een Turkse of Surinaamse achtergrond werden zwaarder getroffen dan mensen van Marokkaanse of Antilliaanse komaf.

Vooral in de Randstad is dit effect zichtbaar. Het zuidoosten van Nederland, waar de corona-epidemie in maart vorig jaar begon, is een uitzondering hierop. Daar raakte het virus de hele bevolking evenredig.

Verschil arm en rijk niet uniek

Overigens is het grote verschil in sterfte tussen arm en rijk niet uniek. Ook bij andere doodsoorzaken in de onderzochte periode zien de wetenschappers een vergelijkbare ongelijkheid. Dat zou volgens hen komen door een ongezondere leefstijl, zoals roken en overgewicht.