LIVEBLOG | Scholen direct na zomervakantie weer broeinest coronavirus

De daling van de coronacijfers is gestokt: zowel het aantal besmettingen als ziekenhuisopnames neemt nauwelijks meer af. Het kabinet heeft de maatregelen ondertussen tot 20 september verlengd. Komen daarna de langgewenste versoepelingen? Volg in dit liveblog het laatste coronanieuws in Nederland.

• Nieuw bevestigde coronabesmettingen op dinsdag: 2.501, dat is lager dan het weekgemiddelde (2.556)

• Op zaterdag 4 september testte 10,3 procent van de bij de GGD geteste personen positief

• Het aantal coronapatiënten in het ziekenhuis op dinsdag: 678, dat zijn er 4 minder dan op maandag

• Het aantal coronapatiënten op de intensive care op dinsdag: 215, dat zijn er 5 minder dan op maandag

• Op dinsdag zijn 8 sterfgevallen gemeld, in totaal zijn er tot nu toe 18.048 coronadoden officieel geregistreerd

• Tot nu toe zijn er naar schatting 23.013.287 coronavaccins toegediend in Nederland

Update 18.24 - Ministerie: stijging besmettingen op scholen was te verwachten

Het ministerie van Onderwijs kijkt er niet raar van op dat het aantal coronabesmettingen op scholen in hoog tempo stijgt. Dinsdag meldden GGD'en dat door het hele land heen alweer tientallen schoolklassen naar huis zijn gestuurd vanwege coronagevallen. Eén op de acht coronabesmettingen waarvan de oorsprong te achterhalen viel, was op een basisschool of kinderopvangcentrum.

"Dat is heel vervelend voor de betrokkenen, maar dit was te verwachten", laat een ministeriewoordvoerder weten. Het is "de hoogste prioriteit" van het ministerie dat leerlingen verantwoord naar school kunnen. Later deze maand beslist het kabinet of het verdere versoepelingen in het basisonderwijs kan zetten. Daarvoor komt eerst het Outbreak Management Team (OMT) met een nieuw advies. De woordvoerder wijst erop dat de besmettingscijfers vergelijkbaar zijn met die van juni.

In de leeftijdscategorie van 5 tot en met 9 jaar steeg het aantal coronabesmettingen met ruim de helft ten opzichte van vorige week, tot ruim 1700. In de groep van 10 tot en met 14 jaar testten afgelopen week 2075 kinderen positief, 42 procent meer dan een week eerder. Ook onder het personeel namen de besmettingen sterk toe, al ging het in absolute cijfers niet om heel hoge aantallen.

Het schooljaar is in het hele land weer begonnen. In regio Zuid keerden scholieren maandag als laatste terug naar de schoolbanken. In de regio's Noord en Midden, waar de vakantie al eerder voorbij was, zitten inmiddels alweer duizenden kinderen thuis in quarantaine. Vooralsnog is dat verplicht bij besmettingen in basisschoolklassen. Mogelijk komt daar binnenkort verandering in, maar daarover heeft het kabinet nog geen besluit genomen.

Update 17.34 - Onderwijsvakbond: veel onrust op scholen over corona

Onderwijsvakbond AOb zegt dat op scholen steeds meer onrust ontstaat over corona. "Ouders begrijpen niet meer wat het beleid is", aldus een woordvoerster. Dinsdag bleek dat scholen aan het begin van het nieuwe schooljaar meteen weer een belangrijke broeinest voor het virus zijn. Volgens het Outbreak Management Team (OMT) kunnen de quarantaineregels op scholen binnenkort mogelijk juist worden versoepeld.

"We merken dat leerkrachten tot dusver heel vaak moesten uitleggen waarom het huidige beleid - waarbij klassen naar huis moeten als leerlingen zijn besmet - is zoals het is", vertelt de woordvoerster. "Vandaag horen we dan weer dat het aantal besmettingen op scholen toeneemt. Het nieuws verschilt sterk per dag. Dat zorgt voor heel veel onrust in het onderwijs."

Ze noemt het toenemende aantal besmettingen op scholen "precies waar je bang voor bent". Het tegengaan van de verspreiding van corona is in het onderwijs lastig, aldus de AOb, onder meer omdat de ventilatie op scholen niet goed geregeld is en omdat op veel plekken de klassen groot zijn.

Volgens de laatste cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) nam afgelopen week vooral onder kinderen in de basisschoolleeftijd het aantal besmettingen flink toe. Uit een rondgang van het ANP bleek dat in diverse regio's tientallen klassen naar huis zijn gestuurd vanwege besmettingen.

De PO-Raad noemde de situatie op scholen maandag al "een grote uitdaging". De huidige quarantaineregels maken de start van het schooljaar lastig, aldus de koepel van basisscholen. "Het vraagt veel van schoolleiders en leraren om snel te moeten omschakelen naar onlineonderwijs. Zeker aan het begin van het schooljaar maken zij graag een goede start met alle leerlingen op school." Versoepelen is volgens de raad mooi, als het veilig kan.

Update 16:28 - Vaccineren van kinderen gaat steeds langzamer

Het aantal kinderen dat zich laat vaccineren tegen het coronavirus, daalt snel. Vorige week hebben iets meer dan 94.000 minderjarigen een prik gekregen, tegen bijna 132.000 in de beide weken daarvoor. Nog een week eerder, in de tweede week van augustus, werden meer dan 142.000 prikken gezet bij kinderen uit de geboortejaren 2004 tot en met 2009.

De minderjarigen krijgen het coronavaccin van Pfizer/BioNTech, dat twee keer moet worden toegediend. Volgens de wekelijkse cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) hebben tot nu toe iets meer dan 605.000 kinderen de eerste prik gehad. Dat is iets meer dan de helft van de minderjarigen die voor de prik in aanmerking komen. Dit zijn er ruim 18.500 meer dan een week eerder. De week ervoor werden ruim 25.000 eerste prikken gegeven en nog een week eerder ruim 29.000.

Van de meer dan 605.000 gevaccineerde kinderen hebben ruim 450.000 ook de tweede prik gehad, waarmee ze in elk geval voorlopig klaar zijn. Daardoor steeg de vaccinatiegraad van 32 naar 39 procent. De vaccineerders hebben vorige week ruim 75.000 herhaalprikken gezet, tegen ruim 106.000 in de week ervoor.

Bij volwassenen stijgt het aantal prikken al weken niet echt meer. In deze groep zijn vorige week bijna 116.000 prikken gezet, tegen ruim 135.000 een week eerder en meer dan 616.000 begin augustus. Bij elke leeftijdsgroep boven de 51 jaar ligt de vaccinatiegraad boven de 80 procent. Bij de zeventigers is dit zelfs meer dan 90 procent.

In heel Nederland heeft nu 83,1 procent van alle mensen die in aanmerking komen voor een prik, minstens één dosis toegediend gekregen. Bijna driekwart is volledig gevaccineerd. Daarmee is Nederland een Europese subtopper.

Update 15.17 - Nivel: meer antidepressiva voor jongeren in 2e coronalockdown

Tijdens de tweede coronalockdown is meer medicatie tegen angst en depressie aan jongeren voorgeschreven dan voor de coronacrisis, aldus onderzoeksinstituut Nivel. Tijdens de eerste lockdown, vorig voorjaar, bleef het aantal 15- tot en met 24-jarigen dat een antidepressivum slikte nog gelijk aan 2019.

Tijdens de tweede lockdown - die tot de eerste maanden van 2021 duurde - kregen wekelijks gemiddeld 218 op de 100.000 jongeren zo'n geneesmiddel voorgeschreven, ten opzichte van 202 op de 100.000 in dezelfde periode in 2019. Voor andere leeftijdsgroepen lijken de coronamaatregelen geen grote effecten te hebben gehad op het aantal voorgeschreven geneesmiddelen tegen depressie en angst, aldus Nivel. Het onderzoek is gebaseerd op gegevens van ongeveer 350 huisartsenpraktijken.

Het CBS meldde eerder dat een kwart van de jongeren tussen de 18 en 25 zich in de eerste helft van dit jaar psychisch ongezond voelde. Dat is ongeveer 10 procentpunt meer dan gemiddeld over 2020.

Over de redenen dat de tweede lockdown vooral jonge mensen raakt, schrijft Nivel: "Waarschijnlijk werd hun leven meer beïnvloed door de coronamaatregelen en waren zij extra kwetsbaar voor de gevolgen ervan." Het instituut verwijst naar het sociale isolement vanwege de coronamaatregelen. Ook lijken de maatregelen "de normale ontwikkeling van jongvolwassenen, zoals het voltooien van een vervolgopleiding en het zoeken van een baan, in de weg te staan".

De stijging van het aantal voorschriften van antidepressiva was vooral in de tweede lockdown te zien omdat er mogelijk wat tijd zat tussen het ingaan van de maatregelen en het effect op de mentale gezondheid van jongeren, aldus Nivel. Ook zullen mensen die psychisch last hadden van de maatregelen niet direct naar de huisarts zijn gestapt en schrijven huisartsen op hun beurt ook vaak niet direct medicatie voor.

Nivel stelt dat de problemen van jongeren als gevolg van de pandemie, zoals het sociaal isolement en het moeilijk kunnen vinden van een baan, nog lang zullen duren. "Het is daarom zaak om oog te blijven hebben voor de psychische gezondheid van deze groep jongeren."

Volgens cliëntenorganisatie MIND moeten jongeren goed weten waar ze aan beginnen als ze antidepressiva gaan slikken. "Zo kan het lastig zijn om af te bouwen", aldus een woordvoerster. "Ook horen er bijwerking bij dit soort medicatie en kost het je geld. Daarom is goede voorlichting erg belangrijk."

Update 15.01 - Scholen direct na zomervakantie weer broeinest coronavirus

Nu in het hele land de scholen weer open zijn, vormen die meteen weer een belangrijke verspreidingsplek voor het coronavirus. In diverse regio's zijn sinds het begin van het schooljaar alweer tientallen klassen naar huis gestuurd vanwege besmettingen, zo laten GGD'en weten aan het ANP. Ook de laatste cijfers van het RIVM bevestigen dat het onderwijs weer een belangrijke plaats van besmetting is. Van alle coronagevallen waarvan de GGD'en afgelopen week de vermoedelijke setting wisten te achterhalen, was dat in een op de acht gevallen (12,5 procent) het onderwijs of de kinderopvang. Onder kinderen in de basisschoolleeftijd steeg het aantal besmettingen fors.

In Utrecht, waar kinderen hun eerste schoolweek na de zomervakantie erop hebben zitten, worden dagelijks tien tot vijftien klassen naar huis gestuurd vanwege positieve testen, vertelt een woordvoerster van de GGD. Het beeld is vergelijkbaar in de regio Haaglanden, die eveneens deel uitmaakt van de regio Midden. Dit deel van het land begon vorige week aan het nieuwe schooljaar. In Den Haag en omstreken werden in die eerste week 34 basisschoolklassen naar huis gestuurd, laat de GGD daar weten. Dat aantal moet volgens een woordvoerster wel met een slag om de arm worden bekeken. "Er is een grijs gebied. Zo melden misschien niet alle scholen zich."

In Hollands Midden, de regio van Leiden en omstreken, telde de GGD tot nog toe op twintig scholen besmettingen. In totaal moesten leerlingen van 27 klassen daar in quarantaine.

Update 15.01 - Aantal coronabesmettingen vrijwel gelijk, r-getal weer onder de 1

Het coronavirus blijft zich ongeveer in hetzelfde tempo verspreiden in Nederland. In de afgelopen week testten 17.890 mensen positief op het virus. Dat is een fractie meer dan vorige week, toen het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) 17.575 besmettingen noteerde. Ook dat was een minieme toename. Het reproductiegetal is volgens berekeningen van het instituut weer net onder de 1 uitgekomen, op 0,98.

De afgelopen twee weken stond het r-getal, dat aangeeft hoe snel het virus rondgaat, een fractie boven de 1. Als het cijfer lager is dan 1, daalt het aantal nieuwe besmettingen. Helemaal actueel is het reproductiegetal overigens niet: het is gebaseerd op de situatie van ongeveer twee weken geleden, omdat het anders niet betrouwbaar genoeg is. Het getal van 0,98 slaat op de situatie van 23 augustus.

Volgens de voorlopige cijfers, die nog iets kunnen stijgen, zijn in de afgelopen week iets minder nieuwe patiënten met Covid-19 in het ziekenhuis opgenomen dan een week eerder. Het waren er zeker 388. Van deze mensen waren er 88 zo ziek dat ze op een intensive care belandden. Een week eerder rapporteerde het RIVM 415 opnames, waarvan 97 op de ic's.

Het aantal gemelde sterfgevallen door corona daalde iets. Het RIVM kreeg in de laatste zeven dagen 38 meldingen over sterfgevallen binnen, tegen 43 in de week daarvoor.

Driekwart van de mensen van wie de vermoedelijke plek bekend is waar ze het virus opliepen, raakte thuis besmet of tijdens een bezoek in de thuissituatie. Nu de scholen in het hele land weer open zijn na de zomervakantie, stijgt hun aandeel in de besmettingen ook weer. Een op de acht van de herleide coronabesmettingen (12,5 procent) gebeurde op school of op de kinderopvang. Overigens is in de meeste gevallen niet bekend waar iemand het virus opliep.

Van de mensen die afgelopen week positief testten, was 13,9 procent in de twee weken daarvoor in het buitenland geweest. Vooral in Turkije liepen relatief veel mensen het virus vermoedelijk op: 659 mensen die positief testten waren daar geweest. Dat is ruim een kwart van het totaal. Na Turkije volgen Marokko, Duitsland en Spanje.

Update 14.24 - Bijna evenveel coronapatiënten in ziekenhuis, instroom daalt iets

Ziekenhuizen behandelen bijna evenveel coronapatiënten als op maandag. In totaal zijn nu 678 mensen opgenomen vanwege Covid-19, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. Dat zijn er vier minder dan een dag eerder en twee minder dan op zondag. Het totale aantal opgenomen patiënten schommelt nu al een maand tussen de 600 en 700.

De verpleegafdelingen hebben er netto één patiënt bijgekregen. Het totale aantal coronapatiënten daar steeg van 462 naar 463. Op de intensive cares kwamen vijf bedden vrij, het aantal patiënten daar daalde naar 215.

Bij 61 coronapatiënten waren de klachten zo erg, dat ze in de afgelopen 24 uur moesten worden opgenomen op een verpleegafdeling of een intensive care. Die lijn begint langzaamaan wat te dalen. In de afgelopen week registreerde het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) gemiddeld 73 nieuwe opnames per dag. Dat is het laagste gemiddelde sinds 23 juli.

Vergeleken met een jaar geleden hebben de ziekenhuizen het bijzonder druk. Op 7 september 2020 lagen er in totaal 140 coronapatiënten in de ziekenhuizen, gemiddeld ongeveer één per ziekenhuis. Dat was aan het begin van de tweede golf. Een maand later, op 7 oktober, was de bezetting in de ziekenhuizen zeven keer zo groot geworden. Het totale aantal opgenomen coronapatiënten kwam toen boven de duizend uit.

Update 11.51 - Protest tegen coronamaatregelen op eerste dag parlementair jaar

Honderden mensen demonstreren dinsdag tegen de coronamaatregelen bij het tijdelijke gebouw van de Tweede Kamer. Ze ageerden onder meer tegen lockdowns en coronavaccinaties. Er waren veel agenten en marechaussee op de been, en de hoofdingang van het gebouw aan de Bezuidenhoutseweg werd afgesloten.

Een van de betogers zei in een megafoon dat de demonstranten "tegen uitsluiting en tegen medische apartheid" zijn. Op verschillende spandoeken en stukken karton stonden teksten waarmee de aanwezigen zich tegen vaccinaties, lockdowns en andere coronamaatregelen uitspraken.

Volgens een woordvoerder van de gemeente was de demonstratie vooraf niet aangemeld.

Dinsdag is het nieuwe parlementaire jaar begonnen. Het Binnenhof is de komende jaren gesloten voor een grootschalige renovatie.

Update 11.36 - Limburgs ziekenhuis: zorg loopt vast, versoepel niet verder

De "turbomotor" in de ziekenhuizen loopt vast, reguliere zorg moet worden afgeschaald en aan inhaalzorg komen de ziekenhuizen niet meer toe, waarschuwt het Limburgse ziekenhuis Zuyderland. Het ziekenhuis met vestigingen in Heerlen en Sittard roept de demissionaire regering op de coronamaatregelen daarom niet verder te versoepelen, meer drang op vaccinatie te zetten en ziekenhuizen te helpen bij het beter belonen van het personeel om verdere uitstroom van zorgmedewerkers te voorkomen. Want de zorgmedewerkers zijn "teleurgesteld en moe".

Bestuursvoorzitter David Jongen van Zuyderland schrijft dit dinsdag in een open brief. Hij wijst erop dat 90 procent van de coronapatiënten in de ziekenhuizen niet (volledig) gevaccineerd is. "Al op dit moment is het voor veel ziekenhuizen pompen of verzuipen", aldus Jongen. Een kwart tot een derde van de ic-capaciteit in Zuyderland is bezet door coronapatiënten. "Dat zal na thuiskomst van alle vakantiegangers, het herfstweer en het verder openen van de maatschappij verder toenemen", vreest hij.

Ook moet een enorme zorgachterstand worden ingehaald, aldus Jongen. Landelijk gaat het volgens het RIVM om 170.000 tot 210.000 operaties, bij Zuyderland om vele duizenden. Er is te weinig personeel om daarnaast andere zorg in te halen. Het personeelstekort wordt volgens Jongen vooral veroorzaakt door veel uitstroom van gekwalificeerde en goed opgeleide mensen. Volgens de bestuursvoorzitter zijn "onze medewerkers en artsen emotioneel en fysiek moe en leeg van de afgelopen anderhalf jaar waarin ze volle bak en onder hoge druk met zwaar zieke patiënten hebben gewerkt".

Tel daarbij op de "onmogelijke cao-onderhandelingen" met de vakbonden die forse salaris- en arbeidsvoorwaardenverbeteringen eisen, aldus Jongen. Voor loonsverhoging is in de ziekenhuisbudgetten maar zeer beperkt ruimte, schrijft hij. Jongen vraagt de regering om meer geld "om ons personeel te laten zien dat de extra zware en blijvende belasting door de Covid-pandemie door de samenleving wordt gezien en gewaardeerd." Alleen zo kan volgens hem een verdere uitstroom van personeel uit de zorg worden voorkomen.

Update 05.09 - Coronasteunfonds zieke zorgverleners heeft nog miljoenen in kas

Het steunfonds dat vorig jaar werd opgericht om ernstig zieke zorgverleners met corona financieel bij te staan, heeft nog miljoenen euro’s in kas. Tientallen zorgverleners en nabestaanden van overleden zorgpersoneel komen nog in aanmerking voor geld, maar zij hebben zich nog niet gemeld, meldt de Volkskrant.

Toen chirurgen Marijn Houwert en Sander Muijs vorig jaar april de stichting Zorg na Werk in Coronazorg (Zwic) opzetten, gingen ze er op basis van buitenlandse cijfers van uit dat er in Nederland honderd zorgverleners aan Covid-19 zouden overlijden en er vierhonderd op de ic zouden belanden. De twee artsen van het UMC Utrecht wilden hun zwaarst getroffen collega’s en hun nabestaanden steunen met een flink geldbedrag om te voorkomen dat zij in financiële problemen zouden komen. In korte tijd kwam 4,4 miljoen euro aan donaties binnen, het ministerie van Volksgezondheid zegde toe het bedrag te verdubbelen tot een maximum van 10 miljoen euro.

Anderhalf jaar na aanvang van de pandemie blijkt het aantal getroffen zorgverleners minder groot dan werd gevreesd. De laatste cijfers van het RIVM wijzen uit dat er tot nu toe 32 medewerkers in de zorg aan covid zijn overleden en dat er 1.039 in het ziekenhuis zijn opgenomen.

Update 03.53 - Wondermiddel maken tegen corona mislukt

Een jaar geleden stonden duizenden ex-coronapatiënten in ons land in de rij bij bloedbank Sanquin om plasma te doneren waarvan een mogelijk levensreddend geneesmiddel tegen Covid-19 voor kwetsbare mensen zou worden gemaakt. "We moeten ruiterlijk toegeven dat dit is mislukt", zegt hoogleraar infectieziekten en microbiologie Hans Zaaijer in De Telegraaf.

Hij vervolgt: "Steeds meer onderzoeken wijzen uit dat vroege toediening van plasma-antilichamen geen invloed heeft op het bestrijden van Covid-19 bij hoog-risicogroepen zoals de ouderen, de obese mensen en de longpatiënten."

Teleurstellend vindt viroloog Zaaijer het wel. "Het valt tegen dat het weinig tot niets doet." Hij heeft er wel veel over nagedacht. Het idee was mooi, om geconcentreerde corona-antistoffen via het infuus toe te dienen zodat iemand passief immuun blijft.

Update 03.37 - 'Wachttijden in ziekenhuizen lopen nog altijd op'

De wachttijden voor behandelingen lopen in de meeste ziekenhuizen nog altijd op. Terwijl beloofd was dat patiënten die door corona wachten op uitgestelde zorg sneller geholpen zouden worden, laten de meeste behandelingen juist nog langer op zich wachten.

Dat blijkt uit onderzoek van het AD naar de actuele gegevens over wachttijden in ziekenhuizen en zelfstandige klinieken. Sinds 1 augustus moet die informatie elke twee weken openbaar worden gemaakt. Van de elf ziekenhuisregio's in Nederland bleken op 10 augustus al zeven regio's de afgesproken normen te overtreden. Nu blijkt dat inmiddels tien van de elf regio's de maximaal aanvaardbare wachttijden overschrijden.

Patiënten moeten binnen vier weken terecht kunnen voor een eerste gesprek. Er mag maximaal zeven weken zitten tussen het moment dat een arts een indicatie geeft voor een behandeling en het tijdstip waarop die plaatsvindt bij de medisch specialist. Meerdere patiënten omzeilen de lange wachttijden door naar een kliniek in het buitenland te gaan.

Update 03.31 - Weekcijfers: aantal positieve coronatests blijft vrijwel gelijk

Het aantal positieve coronatests gaat niet echt omhoog, maar zeker ook niet omlaag. In de afgelopen week zijn vrijwel evenveel nieuwe gevallen vastgesteld als in de week ervoor. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) komt dinsdag weer met de exacte wekelijkse cijfers over de stand van de uitbraak. Vorige week meldde het instituut 17.575 positieve tests in de zeven dagen ervoor. Dat was 1,5 procent meer dan de week daarvoor.

In de zes dagen na de laatste update zijn 15.432 positieve tests geregistreerd, gemiddeld 2572 per dag. Daarmee zou het weekcijfer op ongeveer 18.000 kunnen uitkomen, wat een toename van zo'n 2 procent zou zijn.

In regio's als Friesland, Drenthe, Noord- en Oost-Gelderland, Kennemerland en Limburg-Noord stijgt het aantal positieve tests met bijna 20 procent. In Zaanstreek-Waterland en Hollands Midden is juist een daling van ongeveer 20 procent te zien. Het RIVM meldt ook hoeveel coronapatiënten in de afgelopen week zijn opgenomen in ziekenhuizen. Dat aantal komt waarschijnlijk uit op iets meer dan 400, net als in de voorgaande weken. Ook het aantal gemelde sterfgevallen door corona blijft vermoedelijk redelijk stabiel. In de afgelopen week is vermoedelijk het overlijden van 40 tot 50 mensen aan corona geregistreerd.

Update 00.04 - Veel minder comazuipers tijdens lockdowns

Het aantal kinderen dat met een alcoholvergiftiging werd opgenomen is tijdens de twee lockdowns fors gedaald, blijkt uit onderzoek, waar NRC over schrijft.

De twee lockdowns in Nederland hadden in ieder geval één positieve bijwerking. Veel minder jongeren belandden met een alcoholvergiftiging in het ziekenhuis. Dat blijkt uit onderzoek van kinderarts Nico van der Lely en promovenda Louise Pigeaud, gepubliceerd in The journal of adolescent health.

Hart van Nederland/ANP