Zo ontsnapten de vier oudste kinderen uit het 'Ruinerwoldgezin'

Miljoenen Nederlanders zaten wekenlang aan de buis gekluisterd voor de opzienbarendste documentaire in jaren. De vier oudste kinderen van het 'Ruinerwoldgezin' vertellen daarin over hun bizarre jeugd onder het regime van vader Gerrit Jan van D. Een vraag bleef echter onbeantwoord: hoe wisten ze te ontkomen?

Daar is donderdag antwoord op gekomen in een extra online aflevering van De kinderen van Ruinerwold. In het recent opgenomen vijfde deel vertellen Shin (31), Mar Jan (30) , Edino (28) en Israel (27) hoe zij - afzonderlijk van elkaar - wisten te ontsnappen uit de verstikkende handen van hun vader.

Ruinerwold wordt wereldnieuws

Het 'geheim van Ruinerwold' komt in oktober 2019 aan het licht als zoon Israel een dorpscafé binnenstapt en bij de barman om hulp vraagt. Hij leeft samen met zijn vader Gerrit Jan en zijn vijf jongere broertjes en zusjes dan al jarenlang afgezonderd in een boerderij aan de rand van het Drentse dorp. De politie valt niet lang daarna het pand binnen en het 'spookgezin' wordt wereldnieuws.

De moeder van de kinderen blijkt begin deze eeuw te zijn overleden aan kanker, maar er is meer: het echtpaar blijkt nog drie kinderen op de wereld te hebben gezet. Zij staan, in tegenstelling tot de zes jongste gezinsleden, wél ingeschreven bij de gemeente. Het drietal weet al eerder hun vader te ontvluchten, nog voordat het gezin naar Ruinerwold verhuist.

Geen onderdeel van de familie

Dochter Mar Jan besluit als eerste de benen te nemen. Het is 2008 en vader Gerrit Jan woont met zijn negen kinderen in Meppel. Al sinds het overlijden van haar moeder heeft Mar Jan twijfels. Ze leeft in die periode afgezonderd van de rest van het gezin en is naar eigen zeggen "constant niet deel van de familie".

Rond haar achttiende is de maat vol. Op een gegeven moment denkt ze: wat doe ik hier eigenlijk nog? "Ik zit hier echt gewoon mijn tijd uit", vertelt ze. "Als ik toch geen onderdeel van het gezin ben, waarom zou ik dan blijven? Ik zat 24 uur per dag echt in m'n eentje, met echt niks gewoon."

Mar Jan pakt haar koffers, al wordt in de speciale aflevering van de documentaire niet duidelijk hoe ze weet te ontsnappen en hoe haar vader daarop reageert. Later komt ze per toeval haar broertje Edino - die nog bij het gezin woont - tegen op straat, zo vertelt hij. De twee delen gegevens uit en houden contact via Hyves.

'Depressiever en depressiever'

Een jaar na het vertrek van Mar Jan raakt Shin, het oudste kind, "depressiever en depressiever" in het huis. "Je sliep en werkte, dat was alles wat je deed. Je was constant binnen", herinnert hij zich nog. Op een dag is er iemand op het erf die "doordraaide". "Hij riep: ik heb twintig jaar alles voor je gegeven." Gerrit Jan van D. is er niet van gediend en bestraft de man, weet zijn zoon.

Het is een eyeopener voor Shin. "Dat was voor het eerst dat iemand dingen zei en ik kon zijn logica veel meer volgen op dat punt." Zijn vader beloofde steeds dat later "alles beter wordt", maar hij betwijfelt dat. "Ik dacht: over twintig jaar zal ik hier nog steeds zitten en zal er niets veranderd zijn. Dan kan ik net zo goed weggaan."

Vertrek zonder plan

Hij besluit daad bij woord te voegen. Jongere broer Edino herinnert zich die dag nog goed, vertelt hij in de documentaire aan Shin. "Ik weet nog dat je kamer helemaal netjes en opgeruimd was." Als Edino naar school gaat, schuift Shin altijd de deur weer achter hem dicht. "Je schoof daarna de sleutel onder de mat. Toen wist ik het."

Weglopen was volgens Shin niet heel moeilijk. "Ik had niks bedacht, alleen: ik wil weg." Hij pakt wat spullen bij elkaar en jat wat geld uit de portemonnee van Josef B., een volgeling van Gerrit Jan van D. die veel over de vloer komt. "Ik had ervoor gewerkt", lacht het oudste kind in de extra aflevering van de serie. Shin verlaat het huis en loopt van Meppel naar Zwolle, een tocht van een paar uur. Hij komt 's ochtends vroeg aan en slaapt op een bank. Daarna pakt hij de trein en belandt in Utrecht. "Ik ben uitgestapt, zonder een plan." Dat moment zal hij nooit meer vergeten. "Ik had me toen nog nooit zo vrij gevoeld. Het gevoel van: ik kan alles nu gewoon doen."

'Nu of nooit'

Zijn jongere broertje Edino, het derde kind van de negen, durft weer een jaar later de sprong in het diepe te wagen. Josef B. gaat op een gegeven ogenblik even weg om boodschappen te doen en voor Edino voelt het als 'nu of nooit'. "Ik was echt in paniek", blikt hij terug in de documentaire. "Ik dacht: dit is mijn enige kans."

Ook hij grist wat spullen bij elkaar en is "gewoon weggerend". "Ik was zeventien en had niets, alleen een tas met kleding." De tiener besluit naar zus Mar Jan te gaan, maar houdt het daar maar kort vol. Hij woont vervolgens een paar weken bij Shin en besluit als hij achttien wordt op zichzelf te gaan wonen.

Ondertussen verhuist Gerrit Jan van D. met de overgebleven zes kinderen naar de beruchte boerderij in Ruinerwold. Shin, Mar Jan en Edino weten waar hun broertjes en zusjes verblijven. Edino is naar eigen zeggen zelfs "heel vaak" langs het erf gereden. "Dan ging ik op een bankje zitten en kijken. Ik had speciaal een verrekijker gekocht."

Twijfel aan het 'geloof'

Uiteindelijk duurt het nog negen jaar voordat ook Israel klaar is om zijn vader vaarwel te zeggen. Hij twijfelt dan al zo'n twee jaar over het "geloof". Maar wat moest hij, vraagt het oudste nog overgebleven kind zicht af. "Weglopen had geen zin", zegt hij voor de camera. "Ik zat in een situatie waarin ik niet wist wat ik moest, dus ik ging maar gewoon door."

Op 4 oktober 2019 wint de drang naar vrijheid het van de angst. Israel besluit midden in de nacht van het erf te gaan. Het is de eerste dag in negen jaar dat hij "weer naar buiten kwam". Hij wandelt in de omgeving, komt in het dorp Ruinerwold terecht en ziet mensen in het café zitten. Toch durft de twintiger niet naar binnen te stappen. Hij beent snel weer terug naar de boerderij, uit angst te worden gesnapt.

Geen weg terug

Ruim een week later durft Israel wel bij eetcafé De Kastelein naar binnen te gaan en is er geen weg meer terug. Aan het eind van die avond wordt hij door de politie weer afgezet bij de boerderij. Hij heeft de agenten beloofd weer naar zijn vader en broertjes en zusjes te gaan. "Maar toen kwam ik bij de sloot en kon ik gewoon niet meer verder."

Het vierde weggelopen kind zit nog een uur in het gras voor het erf, maar terug wil hij uiteindelijk niet meer. "Uiteindelijk ben ik maar weggelopen. Ik durfde niet te denken aan wat daarbinnen in de boerderij gebeurde."

Foto: BNNVARA